DÎVÂN (NEDRET)
şiirler
NEDRET (d. ? – ö. 1206/ 1791-92’den sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Dîvân’ındaki bir tarih manzumesinden hareketle 1206/1791-92’de hayatta olduğundan başka hakkında bilgi bulunmayan Nedret mahlaslı şairin şiirlerini bir araya getirdiği eseri. Nedret Dîvânı tek beyitlik bir besmele manzumesiyle başlamakta, onu gazel formunda kafiyelenmiş dört beyitlik hamdele, iki beyitlik tasliye, iki beyitlik tarziye, dört beyitlik ehl-i sünnet imamlarına övgü, iki beyitlik ehl-i sünnet imamlarının öğrencilerine övgü, dört beyitlik eski Osmanlı sultanlarına medhiye, üç beyitlik devrin sultanı III. Selim’e övgü ve beş beyitlik bir münacaat takip etmektedir. Bunları Tersâne-i Âmîre Emîni Osman Bey'in eski tersanede sahasında yaptırdığı zahire anbarı için yazılmış, tarih beyti bizzat Osman Bey tarafından söylenmiş 9 beyitlik bir kıt'ayla yine bu şahsın sahilhane civarında yaptırdığı çeşme için kaleme alınmış 4 beyitlik bir diğer kıt'a takip etmektedir. Bu tarih kıt'alarından ilki eserde kaside başlığıyla kaydedilmiştir. Kıt'aları Nâşid İbrahim Bey’in (ö. 1206/1791-92) “olsun mu yâ” redifli gazeline yapılmış altı beyitlik bir nazire ve Zâtî’nin (ö. 954/1547) “Ey sâkî Du’â-yı Kadeh olmasa mücerreb // Sögdükçe safâ virmez idi agzuma ol leb” matlalı gazelinin tahmisi takip etmektedir. Bu tahmisin ardından gelen zü’l-metâli’ terkib-i bend 11 bend uzunluğundadır. Onu kaside formunda söylenmiş 18 beyitlik bir bahariyye izlemektedir. Bahariyyenin akabinde başlayan gazelliyat, biri nâ-tamâm 61 gazelden müteşekkildir. Dîvân’ın sonunda ise iki müfred ile iki matla kayıtlıdır.

Nedret Dîvânı’ndaki 61 gazel 30 farklı reviyle söylenmiştir. Bu da divan şairlerinin gazel protokolünü çoğunlukla 28 harfle yerine getirdikleri dikkate alınırsa ilgi çekici bir özellik olarak tebarüz etmektedir. Şair ژ/j ve پ/pe harfleriyle de gazel söylemiş olsaydı Alî Şîr Nevâî’nin (ö. 906/1501) yolundan gidecek (Levend 1965: 65-66) ve 32 reviyle gazel söyleyen az sayıdaki divan şairi arasına adını yazdırabilecekti.

Nedret Dîvânı’nın biri diğerinden kopya kâğıdı marifetiyle aynen çoğaltılmış iki nüshası bilinmektedir. Birinci nüsha Rıfat Kütük’ün şahsi kütüphanesinde; bundan aruz vezninin son dönem önemli temsilcilerinden biri olan, Mesnevi mütercimi, yazar ve tabip Abdullah Öztemiz (Hacıtahiroğlu) (ö. 16.12.2015) tarafından kopya kâğıdı marifetiyle çoğaltılan diğer nüsha ise Millî Kütüphane 06 Mil Yz A 2232 numarada bulunmaktadır. Ancak çoğaltma tekniğinden kaynaklanan nedenlerden dolayı Millî Kütüphane nüshasında metnin sıhhati oldukça bozulmuştur.

18. yüzyıl Lale Devri sonrası divan edebiyatının tipik bir temsilcisi görüntüsü veren Nedret’in, kahir ekseriyeti gazel nazım şekliyle söylenen şiirlerinde nazım tekniğini başarıyla kullandığı görülür. Bu şiirlerde Nedîm (ö. 1143/1730) çizgisini ve Nâbî’nin (ö. 1124/1712) devrinin dinî ve sosyal hayatını eleştirdiği hikmetli mısralarını hatırlatan söyleyişleri bir arada bulmak mümkündür.

Nedret Dîvanı; Rıfat Kütük (2017) tarafından şahsi kütüphanesindeki yazma nüsha esas alınarak inceleme ve tıpkıbasım ile birlikte kitap olarak; Kürşat Şamil Şahin (2017) tarafından ise Millî Kütüphane nüshasından hareketle bir makale hâlinde yayımlanmıştır. Yine Millî Kütüphanesi nüshası üzerinde Emine Tanrıverdi (2007) bir lisans araştırma projesi hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Nedret". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nedret 

Eserden Örnekler


Gazel

O perî-zâd aceb kimleri yâr etdi bu şeb
Kangı beytü’ş-şerefi cây-ı karâr etdi bu şeb

Kimlerin yazusını karaladı subha degin
Kimin âsârını telfîk ü şümâr etdi bu şeb

Kimi sardı ten-i sîmînine bilmem bu gice
Kimlerin hânelerin basdı harâb etdi bu şeb

Giceyi gündüze mi benzedüp oldı tayyâr
Yohsa agyâra mı çarpıldı ne kâr etdi bu şeb

Nedret üftâde vü müştâkı iken cilvesinin
O perî-zâd aceb kimleri yâr etdi bu şeb (Kütük 2017:  68)

Kaynakça


Cunbur, Müjgan (2006). “Nedret”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. 6, Ankara, 578.

Levend, Agâh Sırrı (1965). Ali Şir Nevaî -Hayatı, Sanatı ve Kişiliği, C. 1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Kütük, Rıfat (2017). Nedret Dîvânı. Kayseri: Fenomen Yay.

Şahin, Kürşat Şamil (2017). “18. Yüzyıl Şairlerinden Nedret ve Divançesi” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10/52, 230-260. Erişim Adresi: https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/a-18th-century-poet-nedret-and-his-divanche.pdf   (Erişim tarihi: 04.11.2021).

Tanrıverdi, Emine (2007). Lâle Devri Şairlerinden Nedret ve Divançesi. Araştırma Projesi, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Kütük, Rıfat. "DÎVÂN (NEDRET)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-nedret. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle