DÎVÂN (MEHSETÎ)
şiirler
Mehsetî, Mehsetî-i Gencevî (d. 506/1113 – ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Asıl adı Munise veya Menice olduğu rivayet edilen Mehsetî’nin gazel, kıt’a, daha çok rubailerini ihtiva eden küçük hacimli Farsça eseri. On ikinci asrın ilk yarısında Sultan Mahmûd-ı Selçukî (512/1118-525/1131)'nin ve Sultan Sencer (511/1118-552/1157)’in saraylarında yaşamış olan Mehsetî-i Gencevî’nin Dîvân'ında 169 rubai, 9 gazel, 21 kıt’a bulunmaktadır. Ayrıca rubaileri arasında methiye olarak nitelendirilebilecek şiirleri de vardır. Sultan Sencer’in meclisinde bulunduğu günlerde söylediği bir şiir bu türe örnek olarak gösterilebilir. Dayanılması güç sıkıntılarını memnuniyetle kabul ettiği, bütün dünyevî istek ve arzulardan gönlünü  arındırarak tasavvufa meylettiği hikemî şiirleri de bulunmaktadır. Şairenin Dîvân'ında yer almayan ve muteber kaynaklara dayanarak ona ait olduğu belirtilen şiirlerin sayısı da son derece fazladır. Bunun yanı sıra muhtelif müelliflere nispet edilen birçok şiirinin varlığından da bahsedilmektedir. Bu durum, şairenin şiirlerinin divanında kayıtlı olanlardan daha fazla olduğunu göstermektedir. Mehsetî-i Gencevî'nin şiirlerinin konusunu hayata bağlılık, insan sevgisi, kadınlara yapılan haksızlıklarla mücadele, adaletsizliğe başkaldırı ve felsefî düşünceler oluşturmaktadır.

Doğumunun 900. yılı UNESCO tarafından 2013 senesinde kutlanan dünyaca ünlü Mehsetî-i Gencevî’nin şiirlerinin yazma nüshaları Türkiye ve dünya kütüphanelerinde bulunmaktadır. İstanbul Kütüphanesi’nde 417 ve F-1203 numaralı mecmualara kaydedilmiş toplam elli bir rubaisi bulunmaktadır. Aynı kütüphanede bulunan Fu-587 numaralı yazma eserde Hellmut Ritter tarafından şaire ait olduğu belirlenen beş rubai daha vardır. Mehsetî-i Gencevî’nin Dîvân'ı Tâhirî-i Şihâb tarafından neşredilmiştir (1347). Ülkemizde esere dair tek çalışma Asuman Gökhan ve Ahad Emirçupani’ye aittir (2009).

Şairin biyografisi için bk. "Mehsetî, Mehsetî-i Gencevî, Menice". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehseti-gencevi-menice 

Eserden Örnekler



Kaynakça


Ceferzâde, Ezize (2006). Azerbaycan’ın Âşık ve Şair Kadınları. (hzl. C. Alyılmaz). Ankara: Belen Yay.

Devletşâh-i Semerkandî (1382). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ. (nşr. E. G. Browne). Tahran: İntişârât-i Esâtîr.

Eliyev, E. (2013). “Görkemli Azerbaycan Şairesi Mehseti Gencevi’nin 900 İlliyi Yunesco’da tentene ile geyd olunmuştur”. Azerbaycan Gazeti. Bakı. 7.

Fahrî-i Herevî. Tezkire-i Cevâhiru’l-Acâyîb. National Library of Kalküta. Nu. 482.

Gökhan, Asuman ve A. Emirçupani (2009). “Mehestî-yi Gencevî”. A.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (42): 13-29.

Hamdullah-i Müstevfî (1362). Târîh-i Güzîde. Nşr. Abdülhüseyn-i Nevâî. Tahran: İntişârât-i Emîr Kebîr.

Mehsetî-i Gencevî (1347). Dîvân-i Mehsetî-i Gencevî. (nşr. Tâhirî-i Şihâb). Tahran: İntişârât-i Kitâbhâne-i İbn-i Sinâ.

Mehsetî-i Gencevî (1985). Rubâîyât. (nşr. R. Hüseynov). Bakü: Yazıçı Neşriyyâtı.

Necceryân, Muhammed Rızâ (1395). “Tahlîl-i Sebkşinâsî-i Rubâîyât-i Mehsetî-i Gencevî”. Feslnâme-i Ulûm-i Edebî, 6 (8): 245-272.

Refibeyli, Nigar ve H. Yusifli (hzl.) (2004). Mehseti Gencevî: Rubailer. Bakı: Lider Neşriyyatı.

Takiyuddîn Evhadî-i Belyânî (1389). Arafâtu’l-Âşıkîn ve ‘Arasâtu’l-Ârifîn. Nşr. Zebîhullâh-i Sâhibkârî ve  Âmine Fahr Ahmed. Tahran: Merkez-i Pijûhiş-i Mîrâs-i Mektûb.

Ünal, Sonay (2021). “Ravzatu’s-Selâtîn Adlı Eser Işığında Büyük Selçuklular”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (52): 191-212.

Atıf Bilgileri


ÜNAL, SONAY. "DÎVÂN (MEHSETÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-mehseti. [Erişim Tarihi: 08 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÜLLİYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
2 KİTÂBU'L-HİDÂYE (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
3 KÜNÛZU’L-UŞŞÂK (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
4 KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
5 KİTÂBU’L-BEDÎ’İYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
6 KİTÂBU'L-MUKADDİME (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
7 KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
8 KİTÂBU LEVÂMİ’İ’L-ENVÂR (AHMED) Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed Doç. Dr. Sadık Armutlu
Görüntüle
9 YÛSUF U ZELÎHÂ / YÛSUF U ZÜLEYHÂ (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
10 DÎVÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Cihânşâh Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle