- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mânî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Şener Demirel
- Eser Yazılış Tarihi:16.yüzyıl sonları
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:17/01/2022
DÎVÂN (MÂNÎ)
şiirlerMânî (d. ?/? - ö. 1007/1598-99)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mânî'nin şiirlerini ihtiva eden eser. Kaf-zâde Fâizî, Zübdeti’l-Eş’âr'ında Mânî'nin “müretteb dîvânı"nı gördüğünü, Kâtip Çelebi de Keşfü’z-Zünûn'da Mânî’nin bir divan sahibi olduğunu belirtmiştir. Gerçekte Mânî’nin çeşitli mecmualarda yer alan birkaç kaside ve musammatı ile Almanya Berlin Devlet Kütüphanesinde kayıtlı yüz civarında gazelden oluşan bir divançesi bulunmaktadır (Demirel 2011).
Mânî Dîvânı'nda dört kaside, bir kıt’a-ı kebire, bir terkib-bent, bir müseddes, bir tesdis, beş tahmis, 107 gazel ve 8 tane de müfred/matla beyti vardır. Eser bu hâliyle küçük çapta bir divan, daha doğrusu bir divançe özelliği taşımaktadır (Demirel 2011).
Kınalı-zâde Hasan Çelebi ve Mustafa Beyânî, Mânî'nin kabiliyetli, zarif, beliğ ve fasîh genç bir şair olduğunu ifade ederler. Mehmed Süreyya da Sicill-i Osmanî 'de Mânî hakkında benzer kanaatler belirtir.
Mânî az sayıda şiirinden anlaşıldığı kadarıyla, Divan şiiri kültür ve geleneğine vâkıf, Fuzûlî’nin bir iki gazeline yazdığı tahmislerde de Fuzûlî etkisinde kalmış izlenimi veren bir şairdir. Mânî'nin dili yapmacıktan ve gösterişten uzak, gayet samimi, akıcı ve sadedir. Genellikle âşıkâne ve rindâne karakter taşıyan şiirlerinde, özellikle hayattan ve divan şiiri geleneği doğrultusunda sevgiliden çekilen eziyetlerden, sevgilinin vefasızlığından bahsetmiştir. Mânî'nin şiirlerinde dikkate değer bir başka özellik de tasvirlerindeki canlılıktır. Özellikle Mevlânâ Ahmed Efendî için yazdığı Kasîde-i Şitâ'iyye'de oldukça canlı tasvirler ve benzetmeler göze çarpar. Mânî’nin gazellerinde çok rahat bir ifade yeteneğinin olduğu dikkat çeker. Deyimler, atasözleri ve deyim-atasözü niteliğinde tecrübî bir hayatın izlerini taşıyan ifadeler ve konuşma dilinden alıntılanan yapılarla yüklü şiirleri, gazellerinin çok rahat bir şekilde kaleme alındığını ve okunduğunu göstermektedir.
Mânî Dîvânı, Şener Demirel tarafından yayınlanmıştır (2017).
Şairin biyografisi için bk. "Mânî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mani
Eserden Örnekler
Gazel
Hâtem-i la‘lini göstermiş idi dün gice yâr
Gâ’ib oldı yine öpmiş gibi anı ağyâr
Va‘de-i mihr-i vefâdur sözi hep ‘uşşâka
Katı nev-reste gibi dil-ber-i şîrîn-güftâr
Bendeŋe mihr-i vefâ eyle benüm sultânum
Devr-i hüsnüŋde ne var görse mürüvvet dil-i zâr
Gâhi uğrat güzelüm kûyuŋa ‘uşşâkı didüm
Şol kadar söyledüm uğratmadı aslâ dil-dâr
Bilmezüz cürmümüzüŋ n’eydügini ey Mânî
Nağmeler itdi murabba‘lar okurken bize yâr (Demirel 2017:69)
Gazel
İşigüŋ itlerini görmege himmet ideyin
Varayın şevk ile yârânı ziyâret ideyin
Bilmedi gitdi ne hâletdeyüm ol yâr beni
Bilmezem n'eyleyeyin buna ne hâlet ideyin
Pey-rev-i ḳâfile-i râh-ı mahabbet olayın
Harem-i Ka‘be-i maksûda ‘azîmet ideyin
Ya‘ni yârüŋ işigi ḫâkine yüzler süreyin
Hicr ile vaslın aŋup şükr ü şikâyet ideyin
Yâre tasvîrümi bu şekl ile yazup vireyin
‘Arz-ı hâl itmege Mânî anı sûret ideyin (Demirel 2017:128)
Kaynakça
Demirel, Şener (1999). “16. Yüzyıl Divan Şairlerinden Mânî”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (1): 25-51
Demirel, Şener, (2017.) Dîvân-ı Mânî ve Bursa Şehrengizi. e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55755,divan-ve-sehr-engiz-i-bursapdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 04.01.2022]
Kaf-zâde Fâizî. Zübdetü’l-Eşâr. Şehit Ali Paşa Ktp. Nu:1877. yk. 84b-85a
Kâtip Çelebi (1971). Keşfü’z-Zünûn. C. I. İstanbul: MEB Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1981). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. II. Ankara: TTK Yay.
Levend, Agâh Sırrı (1958). Türk Edebiyatında Şehr-engîzler ve Şehr-engîzlerde İstanbul. İstanbul: Baha Matbaası.
Mehmed Süreyya (1308). Sicill-i Osmanî. C. 4. İstanbul: Matbba-i Âmire.
Mustafa Beyânî. Tezkiretü’ş-Şu'arâ. İstanbul Üniversitesi Ktp. TY. 2508. yk. 78.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞEHR-ENGÎZ-İ BURSA (MÂNÎ) | Mânî | Prof. Dr. Şener Demirel |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
4 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
5 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
6 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
8 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
10 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
11 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |