DÎVÂN (MÂNÎ)
şiirler
Mânî (d. ?/? - ö. 1007/1598-99)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mânî'nin şiirlerini ihtiva eden eser. Kaf-zâde Fâizî, Zübdeti’l-Eş’âr'ında Mânî'nin  “müretteb dîvânı"nı gördüğünü, Kâtip Çelebi de Keşfü’z-Zünûn'da Mânî’nin bir divan sahibi olduğunu belirtmiştir. Gerçekte Mânî’nin çeşitli mecmualarda yer alan birkaç kaside ve musammatı ile Almanya Berlin Devlet Kütüphanesinde kayıtlı yüz civarında gazelden oluşan bir divançesi bulunmaktadır (Demirel 2011).

Mânî Dîvânı'nda dört kaside, bir kıt’a-ı kebire, bir terkib-bent, bir müseddes, bir tesdis, beş tahmis, 107 gazel ve 8 tane de müfred/matla beyti vardır. Eser bu hâliyle küçük çapta bir divan, daha doğrusu bir divançe özelliği taşımaktadır (Demirel 2011).

Kınalı-zâde Hasan Çelebi ve Mustafa Beyânî, Mânî'nin kabiliyetli, zarif, beliğ ve fasîh genç bir şair olduğunu ifade ederler. Mehmed Süreyya da Sicill-i Osmanî 'de Mânî hakkında benzer kanaatler belirtir.

nî az sayıda şiirinden anlaşıldığı kadarıyla, Divan şiiri kültür ve geleneğine vâkıf, Fuzûlî’nin bir iki gazeline yazdığı tahmislerde de Fuzûlî etkisinde kalmış izlenimi veren bir şairdir. Mânî'nin dili yapmacıktan ve gösterişten uzak, gayet samimi, akıcı ve sadedir. Genellikle âşıkâne ve rindâne karakter taşıyan şiirlerinde, özellikle hayattan ve divan şiiri geleneği doğrultusunda sevgiliden çekilen eziyetlerden, sevgilinin vefasızlığından bahsetmiştir. Mânî'nin şiirlerinde dikkate değer bir başka özellik de tasvirlerindeki canlılıktır. Özellikle Mevlânâ Ahmed Efendî için yazdığı Kasîde-i Şitâ'iyye'de oldukça canlı tasvirler ve benzetmeler göze çarpar. Mânî’nin gazellerinde çok rahat bir ifade yeteneğinin olduğu dikkat çeker. Deyimler, atasözleri ve deyim-atasözü niteliğinde tecrübî bir hayatın izlerini taşıyan ifadeler ve konuşma dilinden alıntılanan yapılarla yüklü şiirleri, gazellerinin çok rahat bir şekilde kaleme alındığını ve okunduğunu göstermektedir.

Mânî Dîvânı, Şener Demirel tarafından yayınlanmıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. "Mânî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mani 

Eserden Örnekler


Gazel

Hâtem-i la‘lini göstermiş idi dün gice yâr

Gâ’ib oldı yine öpmiş gibi anı ağyâr


Va‘de-i mihr-i vefâdur sözi hep ‘uşşâka

Katı nev-reste gibi dil-ber-i şîrîn-güftâr


Bendeŋe mihr-i vefâ eyle benüm sultânum

Devr-i hüsnüŋde ne var görse mürüvvet dil-i zâr


Gâhi uğrat güzelüm kûyuŋa ‘uşşâkı didüm

Şol kadar söyledüm uğratmadı aslâ dil-dâr


Bilmezüz cürmümüzüŋ n’eydügini ey Mânî

Nağmeler itdi murabba‘lar okurken bize yâr (Demirel 2017:69)


Gazel

İşigüŋ itlerini görmege himmet ideyin

Varayın şevk ile yârânı ziyâret ideyin


Bilmedi gitdi ne hâletdeyüm ol yâr beni

Bilmezem n'eyleyeyin buna ne hâlet ideyin


Pey-rev-i ḳâfile-i râh-ı mahabbet olayın

Harem-i Ka‘be-i maksûda ‘azîmet ideyin


Ya‘ni yârüŋ işigi ḫâkine yüzler süreyin

Hicr ile vaslın aŋup şükr ü şikâyet ideyin


Yâre tasvîrümi bu şekl ile yazup vireyin

‘Arz-ı hâl itmege Mânî anı sûret ideyin (Demirel 2017:128)

Kaynakça


Demirel, Şener (1999). “16. Yüzyıl Divan Şairlerinden Mânî”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (1): 25-51

Demirel, Şener, (2017.) Dîvân-ı Mânî ve Bursa Şehrengizi. e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55755,divan-ve-sehr-engiz-i-bursapdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 04.01.2022]

Kaf-zâde Fâizî. Zübdetü’l-Eşâr. Şehit Ali Paşa Ktp. Nu:1877. yk. 84b-85a

Kâtip Çelebi (1971). Keşfü’z-Zünûn. C. I. İstanbul: MEB Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1981). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. II. Ankara: TTK Yay. 

Levend, Agâh Sırrı (1958). Türk Edebiyatında Şehr-engîzler ve Şehr-engîzlerde İstanbul. İstanbul: Baha Matbaası.

Mehmed Süreyya (1308). Sicill-i Osmanî. C. 4. İstanbul: Matbba-i Âmire.

Mustafa Beyânî. Tezkiretü’ş-Şu'arâ. İstanbul Üniversitesi Ktp. TY. 2508. yk. 78.

Atıf Bilgileri


Demirel, Şener. "DÎVÂN (MÂNÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-mani. [Erişim Tarihi: 26 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞEHR-ENGÎZ-İ BURSA (MÂNÎ) Mânî Prof. Dr. Şener Demirel
Görüntüle
2 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
5 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
11 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle