Mâhir mahlası ile bilinen son dönem şair ve münşilerinden Numân Mâhir’in şiirlerini ihtiva eden eseri. 19. yüzyılda tertip edilen divanlara kıyasla hacimlidir. Klasik divan tertibine uygun, 152 sayfadan oluşan matbu bir eserdir. Eserde mensur bir girişten sonra bir mirâciyye, iki na’t ve toplam; on beş tarih, on bir kaside, iki tahmis ve 194 gazel yer almaktadır. Bir Münşeat'ı da olan Mâhir, daha çok şiirleri ve dolayısıyla Dîvân'ı ile tanınmaktadır. Şairin, eserin ilk sayfasındaki notundan Dîvân’ının fasih şiirler içerdiği anlaşılmaktadır.

Geleneğe bağlı şiir yazımının son devrinde mazmun ve hayal dünyası zenginliği ile Mâhir şiirde kendini ön plana çıkarmaktadır. Biyografi yazarlarının da ortak fikirde olduğu şairlik hüneri bu durumu ispatlar niteliktedir. Dîvân’da fazla bir yer tutmayan kasidelerin büyük çoğunluğu dönemin paşalarına övgüdür. Bu sitayişlerden ikisi bahariyye ve ramazaniyye formundadır. Tarih manzumeleri ile okuyucuya, şehzade sünnetleri, sultanların doğum tarihleri, Galip Paşa’nın sadrazamlığa getirilişi, vali ve paşaların doğan çocukları ve paşaların inşa ettiği köşkler hakkında bilgi veren şair bu şekilde tarihî hadiselere de birincil kaynak olarak ışık tutmaktadır. Mâhir’in çağdaşı İzzet Bey ile yazdığı müşterek gazel ve onun bir gazelini tahmisi şiir çevresi ile etkileşim içinde olduğunu göstermektedir. Dîvân’da yer alan bir diğer tahmis ise 18. yüzyıl divan şairlerinden Sâlik Efendi’nin bir gazelinedir. Gazellerinin biri müstezad ikisi müzeyyel gazeldir.

Şairin sanat gücünü gösteren şiirleri lirik gazelleridir. Gazellerindeki uzun tamlamalar, âşıkane tarz, yer yer göze çarpan hikmetamiz üslup, mazmunların ustaca kullanımı ve sözden önce mana ısrarı Mâhir’in şiirinin en belirgin özellikleridir. Sevgilinin güzellik unsurları üzerinden yapılan teşbih ve istiareler, telmihler şairin geleneğe hakimiyetini ortaya koymaktadır.

Dîvân tek nüshası vardır. Bu nüsha vefatından 28 yıl sonra, 18 Şevval 1288/31 Aralık 1871 tarihinde Âmîre Matbaasında basılmıştır. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesinde A.II/2408 yer numarası ile kayıtlı nüshada “Osman Ferit Sağlam’ın Türk Tarih Kurumu’na Armağanıdır” damgası bulunmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesinde (yer no: 73003860) ve Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonunda (yer no: F01592) yer alan nüshalar birbirinin kopyasıdır. Eser üzerine yapılan ilk çalışma bir yüksek lisans tezidir (Batğı 2012). Dîvân daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığının destekleriyle Kültür Eserleri Dizisi kapsamında e-kitap olarak yayınlanmıştır (Batğı 2017).

Şairin biyografisi için bk. “Mâhir” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahir