[DÎVÂN] (KEMİNE)
şiirler
Kemine (d. 1185/1770 - ö. 1255/1840)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Türkmen sâiri Kemine’nin şiirlerinin yer aldığı eseri. Kemine'nin eserleri kendi hayati ve yasadığı devrin sosyal hayati ile yakından ilgilidir. Kemine’nin eserlerini şiirleri ve sorta sözleri (fıkralar) olarak iki grupta incelemek mümkündür. Şairimiz Kemine’nin altmis civarinda şiiri, iki yüz elli civarında da şorta sözleri mevcuttur. Ancak yetmiş yıllık bir hayat sürmüş, zeki ve yaratıcı bir şairin yalnızca altmış civarında şiir yazdığını kabul etmek pek de mümkün görünmemektedir. Kemine’nin kendi el yazmaları bugüne kadar bulunamamıştır. 

Kemine, sivri dilli bir şairdir. O, İslam dinini öne sürerek, halkın dinî duygularını sömüren yalancı mollaları, kadıları şiirlerinde ağır dille eleştirir. Bu yüzden mollalar ve kadılar Kemine’den intikam almaya çalışırlar. Fakat bunu onun sağlığında başaramazlar. Ancak öldükten sonra köyün mollası Kemine’nin şiirlerini divan haline getirmek bahanesiyle halk arasında mevcut olan orijinal ve kopya el yazmalarını toplar, topladıktan sonra da çöle götürüp yakar. Kemine’nin edebî yaratıcılığının bir diğer yönünü oluşturan fıkraların hepsinin ona ait olduğunu söylemek doğru olmaz. Bazı fıkralar, halk tarafından Kemine’ye mal edilmiştir. 

Kemine’nin şiirleri millî ve mahalli renklerle bezenmiştir. Bu şiirler Türkmen hayatını ve Türkmen dünya görüşünü anlatmaktadır. Şiirlerinde kullandığı dil, yaşayan Türkmen Türkçesidir. Bu özellikleriyle Kemine, Türk dünyası edebiyatlarıyla ilgili antolojilerde ve Türkmen edebiyatıyla ilgili hazırlanacak olan kitaplarda, özellikle satirik şiirleriyle yer alabilecek niteliklere sahip bir şahsiyettir. Kemine ve şiirleri üzerine bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (İdem 2003). 

Şairin biyografisi için bk. "Kemine". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemine 

Eserden Örnekler


EMIRE BENZER

Toplansa hatunlarin hepsi, 

Her biri emire benzer,

Su hatunlarin hepsi,

Senetli vezire benzer

Birisi vardir gezende,


“Gel “demezler biktiranda,

Gözü vardir kapta- kazanda,

Bir bulsa kemirecege benzer.


Birisinin uzun kendisi,

3 Isveleri çoktur nazi,

Uykudan açilmaz gözü,

Sürekli hastaya benzer.


Birisi iyi hiç yoktan,

Kaçiver görsen uzaktan,

Degersiz hamurdan, gökten – akdan,

Bir sey bulsa, yamana benzer.


Yine de birisi vardir,

Cahil görse isteklidir,

Bir söz söylesen, minnettardir, 

Yürüyüsü utanmaza benzer.


Biri yüz çevirir hünere,

Hüner eder göre göre,

Birisinin rengi kara,

Misali sigira benzer.


Birisinin içi canli,

Kuru agaçtan da kuru,

Birisi var etli kanli,

El vursan hamura benzer.


Rastlamasin, tembel, serseri,

Her yere ulasir ayagi,

Günde onbes ulu dayagi,

Tekrar utançsiza benzer.


Biri vardir ünü çikan,

Ettigi isi bir iç yakan,

Dis kapiya külünü döken,

Her kivrimi hira benzer.


Biri vardir hazir daim,

Daim kullugunda kaim,

Kemalli verse Allah’in,

Öl desen can verecege benzer.


Biri vardir , misli maya

Bir görmesen ömrün zayi,

Nazarinla gelse göze,

Aklini yitirmise benzer.


Olsa yigidin yahsi hanimi,

Devlet salar sana yolu,

Söhretin doldurur toplumu,

Bir sahib-i pire benzer.


Kemine der, bir söz olur,

Kismette hepsi yazilir,

Yahsi gelin, yahsi kizlar,

Misali gülzara benzer.


(Meredov A. 1973: 78-85).

Kaynakça


İdem, Boray (2003). Türkmen Şairi Kemine ve Şiirleri Üzerine Bir İnceleme, Giriş-Metin-İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: İzmir Ege Üniversitesi.

Kemine (1971). 200. Yil Sahirin Ömrüne ve Dörediciligine Degisli Makalalar Yigindisi, Asgabat.

Kemine (1951). Saylanan Eserler, Çapa tay: A. Ahundov ve M. Köseyev, Asgabat.

Kemine (1954). Saylanan Eserler, Çapa tay: A. Meredov, Asgabat.

Kemine (1971). Makalalar Yigindisi, Asgabat.

Kemine (1971). Gosgular, Düzenleyen: Miratdurdi Kazi, Gümbet-Kabus.

Kemine (1975). Bilen Pir, Sorta Sözler, Asgabat.

Meredov A. (1973). Kemine, Eserler Yıgındısı. Aşgabat: Türkmenistan Neşriyatı. 78,85

Atıf Bilgileri


İDEM, BORAY. "[DÎVÂN] (KEMİNE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-kemine-tees-1295. [Erişim Tarihi: 06 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞORTA SÖZLER (KEMİNE) Kemine Dr. BORAY İDEM
Görüntüle
2 DÎVÂN (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Feridun Tekin
Görüntüle
3 HEFT PEYKER TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
4 GÜLİSTÂN  TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
5 TERCÜME-İ TEZKİRE-İ MUKÎMHÂNÎ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
6 YÛSUF VE ZÜLEYHÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
7 ŞÂH U GEDÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) Âgehî, Muhammed Rıza Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
8 SA‘ÂDETÜ’L-İKBÂL (AVAZ OTAR) Avaz, Avaz Otar Dr. Duygu Koca
Görüntüle
9 DÎVÂN (EMÎN) Emîn, Molla Ali Binni Molla Emîn Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 DİVAN (EMÎR) Emîr, Ömer Han Prof. Dr. Mustafa Tanç
Görüntüle
11 KÜLLİYÂT-I GARÎBÎ (GARÎBÎ) Garîbî, Huşal Doç. Dr. Fatih Bakırcı
Görüntüle