Sa‘diyye tarikatının tanınmış şeyhlerinden Rusçuklu Zarîfî’nin (ö. 1210/1795) şiirlerini ihtiva eden eseri. Dîvân’da 571 manzume vardır. Bunların 151’i hece, 420’si aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Manzumelerin ekseriyetini gazeller teşkil eder. Toplam 373 gazelin 320’si aruzla, 53’ü heceyle yazılmıştır. Dîvân'da mesnevi nazım şekliyle 1 tevhid, 1 münacat, 2 na‘t; kaside nazım şekliyle 2 na‘t, 1 miraciyye, 2 methiyye, 2 bahariyye; murabba nazım şekliyle 2 tevhid, 1 münacat, 1 çâryâr, 2 Matemiyye /Muharremiye; gazel ve murabba nazım şekliyle yazılmış 25 na‘t, onlarca nutuk ve yüzlerce ilahi yer alır. Dîvân’ın sonunda 8’li hece ölçüsüyle yazılan “Sizden” başlıklı manzume ise, 52 tasavvuf büyüğünün, övüldüğü muhtasar bir isimler sözlüğü gibidir (Gönel 2013a: 1457). Bunun dışında eserde birçok tasavvuf büyüğünün övüldüğü manzumeler de vardır.

Aruzu ustalıkla kullandığı görülen (Gönel 2013b: 51) Zarîfî'nin,  aruzlu şiirlerinde de çoğunlukla halk şiirinin 11’li ve  8’li hece ölçüsüne yakın kalıplar  kullanılmıştır. Şiirlerin büyük çoğunluğu arifâne ve tasavvufî mahiyettedir. Heceyle yazdığı şiirlerine daha çok coşku ve lirizm hâkimken aruzla yazdığı şiirlerinde arifâne ve hâkimâne bir eda hâkimdir. Farsça terkiplere fazla yer vermeyen şairin dili sade ve anlaşılır, anlatımı içten ve samimidir. İnsanı iyiye, güzele irşat etme amaçlı manzumelerinde iktibasa da çokça yer vermiştir. Lirizm, coşku, içtenlik ve muhteva yönüyle Yunus Emre, Ümmi Sinan ve Niyazi Mısrî’nin ilahilerini hatırlatan birçok şiiir vardır. Örneğin Dîvân’ın başında yer verdiği “Suâl-i Dolap ve Cevâb-ı Dolap” başlıklı manzumeleri Yunus’un “Dertli Dolap” şiirine nazire gibidir.

Fâtin Tezkiresi’nde vefatından sonra Dîvânı'nın kaybolduğu söylenmekle birlikte (Çiftçi 2017: 316) eserin iki nüshası vardır: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, TY 3863/1 ve Antalya Elmalı İlçe Halk Kütüphanesi’nde 2971/1. İkinci nüshada sadece bazı gazeller bulunmaktadır (Gönel 2013a: 1455). Hüseyin Gönel, eseri bir makale ile tanıtmış (2013a) ve kitap olarak da yayımlamıştır (2013b).

Şairin biyografisi için bk. “Zarîfî, Şeyh Ömer Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zarifi-seyh-omer-efendi