Ahmed-i Dâî’nin Türkçe şiirlerini ihtiva eden eser. Dîvân’ın ulaşılabilen iki nüshası mevcuttur. Bunlardan ilki Ahmed Ateş'in tespit ettiği, istinsah tarihi bulunmayan Burdur Vakıf ve Halkevi Kitaplığı, 735 numarada kayıtlıdır. Şairin Çeng-nâme ve Vasiyyet-i Nûşirevân adlı eserlerini de içeren Külliyât’a dâhil bu nüsha eksiktir (1948: 172-173). Karışık olarak yer alan Dîvân varakları İsmail Hikmet Ertaylan tarafından sıralanarak tıpkıbasım hâlinde yayımlanmıştır (1952). Dîvân’ın ikinci ve tam nüshası Tunca Kortantamer tarafından tespit edilmiştir. 950/1543 yılında istinsah edilen bu nüsha Kahire, Mısır Milli Kütüphanesi, Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâ’ikü’l-Kavmiyye’de 8658/23 numarada yer almaktadır. Ertaylan’ın Mutâyebât adıyla ayrı bir eser olarak değerlendirdiği şiirler aslen Dîvân’a dâhil manzumelerdir (Kortantamer 1977: 104). Her iki nüsha da gayr-ı mürettebdir.

Dîvân’da çeşitli nazım şekillerinde (kaside, terci-bend, müstezad, gazel, kıt'a vb.) yazılmış 331 şiiri mevcuttur. Bunlardan birinci ve ikinci şiir kaside nazım şekliyle ve tevhid türünde kaleme alınmıştır. Üçüncü şiir müstezad nazım şekliyle II. Murâd’ın; dördüncü ve altıncı şiir kaside, beşinci şiir ve yedinci şiir terci-bend nazım şekliyle Çelebi Mehmed’in övgüsünde yazılmıştır. Kaside formundaki sekizinci şiir Çelebi Mehmed tarafından yaptırıldığı anlaşılan sarayın (darü’s-sa'âde) inşasına dairdir. Dokuz, on, on bir ve on iki numaralı şiirler kaside nazım şekliyle Emîr Süleymân’ın övgüsüne ayrılmıştır. Onuncu şiirin matla beyti yoktur. On ikinci kasidenin dikkat çeken özelliklerinden biri Emîr Süleymân'ın Ahmed-i Dâ’î’ye verdiği vakıf gelirinin kâdi’l-kuzât tarafından engellenmesini şairin şikâyet etmesi hakkında olmasıdır (Özmen 2001a: 35-36, b. 22-34). On üçüncü şiir terci-bend formunda Hamza Beg’in övgüsünde kaleme alınan bir mersiyedir. On dört, on beş, on altı ve on yedinci şiirler yine Emîr Süleymân övgüsünde yazılmış kasidelerdir. On sekizinci manzume Arapça, Farsça ve Türkçe beyit sıralamasının beş kez tekrar ettiği Emîr Süleymân övgüsünde 15 beyitlik bir kasidedir. On dokuzuncu şiir terci-bend, yirminci şiir ise kaside nazım şekliyle yine Emîr Süleymân övgüsünde kaleme alınmıştır. Yirmi birinci şiir Şehzade Mûsâ Çelebi'ye yazılmış bir medhiye kasidesidir. Yirmi ikinci şiir Dârü’l-Iyş, yirmi üçüncü ise Çelebi Mehmed övgüsünde kasidedir. Yirmi dördüncü şiir terci-bend nazım şekliyle Çelebi Mehmed’in ölümü üzerine yazılmış bir mersiyedir. Bu terci-bendin son bendinde tahtın vârisi Şehzade II. Murâd övülmektedir. Yirmi beşinci şiir kaside formundadır. Kimin övgüsünde yazıldığı doğrudan belirtilmemişse de bahsettiği konular ve dokuzuncu beyitteki “gıyâs-ı dîn” tamlaması (Özmen 2001a: 71-72) Çelebi Mehmed’e hitaben yazıldığını göstermektedir. Yirmi altıncı şiir Emîr Süleymân’ın ölümü üzerine terci-bend nazım şekliyle kaleme alınmış bir mersiyedir. Yirmi yedinci şiir kaside nazım şekliyle yazılmış bir Emîr Süleymân medhiyesidir (Özmen 2001a: 1-79) Özellikle Emîr Süleymân övgüsünde yazılmış şiirlerde muhtemelen memduhun kişilik özellikleriyle bağlantılı olarak işret âlemlerinin ön plana çıkması dikkat çekmektedir.

Bu şiirlerin ardından hurûf-ı hecâya uymayan, karışık şekilde sıralanmış, çoğunluğu gazel nazım şekliyle yazılmış manzumeler gelir. Bunlar arasında matla beyti bulunmayan şiirlerin (Özmen 2001a: 87, nu. 41), nakıs gazellerin (Özmen 2001a: 238-239, nu. 276), müstezad (Özmen 2001a: 89, nu. 44) ve kıt'a (Özmen 2001a: 262-267, 269; nu. 313-316, 318, 319, 322, 323, 327 vd.) nazım şekliyle yazılmış manzumelerin olduğu görülmektedir. Tasavvufî konuların ve remizlerin işlendiği beyitler olmakla birlikte gazellerin çoğunluğu âşıkane ve rindane türde, büyük bir coşkunun ifadesi olarak kaleme alınmıştır. Ahmed-i Dâî, şiirlerinde zaman zaman ilmî konulara değinmiş, astronomi ve musiki gibi çeşitli sahalara dair terimlere ve telmihlere yer vermiş; bu yönüyle şiirlerine üst düzey anlam katmanları ekleyerek divan edebiyatının klasik söyleyiş geleneğine kendi döneminden kapı aralamıştır. Sevgiliye hitaben yazılmış medhiyeler, âşığın hâlleri, eğlence âlemleri, sakiler, zahitler, muhataba verilen çeşitli konulardaki nasihatler vb. gazellerin genel konusunu oluşturmaktadır. Gazel ve kıt'a formunda yazılmış bazı şiirlerde dönemin diğer şairlerinde de karşılaşılan padişah yahut devlet adamı övgüsüne yer verildiği görülür (Özmen 2001a: 115, 166, 245, 265; nu. 84, 162, 287, 320, 321). Mülemma olarak kaleme alınmış pek çok beyit vardır (Özmen 2001a: 114, 153, 239; no. 82, 143, 278 vd.). Klasik Türk edebiyatının geleneksel konu sınırlarını aşmayan Ahmed-i Dâ‘î’nin diğer şairlerden farklı ve en belirgin özelliklerinden ikisi hemen hissedilen coşkulu ve samimi ifade tarzı ile en güzel ve seçkin örneklerini sunduğu Eski Anadolu Türkçesini kullanış şeklidir. Şiirlerinde sıklıkla bahsettiği içki ve musiki meclislerinin müzikal ahengini Türkçeyi ve aruzu başarılı şekilde kullanışıyla, bu sırada yer verdiği ritmik ses tekrarları ve söz oyunlarıyla duyurmayı başarmıştır. Pek çok gazelde konu bütünlüğünü sağladığı görülmektedir. Edebî sanatlara fazlasıyla yer verdiği, kinaye ve istiareyi üslup özelliği olarak diğer sanatlardan daha çok kullandığı; cinas, tekrar, tezat, tarsi, teşbih ve irsâl-i mesel sanatlarına sıkça başvurduğu ve sözünü mutlaka bir amaca binaen söylediği de fark edilmektedir (Günaydın 2013: 123).

Ahmed-i Dâî’nin Dîvân’ı üzerine Mehmet Özmen tarafından hazırlanan doktora tezi Kahire nüshası esas alınarak ve yazmadaki şiir sıralamasına bağlı kalınarak mevcut iki nüshanın edisyon kritiği yapılmış (1985), daha sonra da bu çalışma neşredilmiştir (2001a, 2001b). Alper Günaydın, Dîvân’da yer alan edebî sanatları inceleyen bir yüksek lisans tezi hazırlamış (2013), M. Ziya Bağrıaçık Dîvân’da kullanılan kimi atasözü ve deyimlere dair bir makale yayımlamıştır (2009). Dîvân’ı çeşitli yönlerden inceleyen başka çalışmalar da mevcuttur (Şentürk 2007; Büyükkarcı Yılmaz 2012; Altuner 2013 vb.).

Şairin biyografisi için bk. "Ahmed-i Dâ'î". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai