- Yazar Biyografisi (TEİS)
Gavsî, Ahmed - Madde Yazarı: Doç. Dr. İbrahim Sona
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:12/10/2022
DÎVÂN (GAVSÎ, AHMED)
şiirlerGavsî, Ahmed (d. ?/? - ö. 1109-09/1697-98)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mevlevi şeyhlerinden Gavsî Ahmed’in kaynaklarda adı geçen eseri. Mahlası, Avnî olarak da kaydedilen şairin (Ünver, 1994: 215) divanı olduğu Hüseyin Ayvansarayî, Hüseyin Vassaf (Vassaf, 2015: 181) ve Bursalı Mehmed Tahir (Saraç, 2016 : 146) tarafından dile getirilir. Sâlim, Safâyî, Esrar Dede, İsmail Beliğ’in tezkirelerinde hakkında bilgiler verilen şairin, divanı şu an elde değildir.
Safâyî, “Şi’r ü inşâsı gâyet latîf bir vücûd-ı şerîf idi. Nice na’t-ı şerîfleri ve lisân-ı tasavvufda nice eş’ârı ve zebân-ı mecâz üzre gazelleri ve bunun emsâli nice âsârı vardır ki her biri bir revnak-ı mecmû’a-i ma’ârif ve ser-levha-i dîbâce-i letâ’if-nâme-i zarâyifdir” (İnce, 2005: 523-4) diyerek şiir ve nesrinin güzelliğine dikkati çeker. Esrar Dede, Neşâtî’nin ayak bassun/mış redifli gazeline nazire yazan Gavsî’nin şiir ve inşada müsellem olmasını, Arzî ve Neşâtî’nin himmetine bağladıktan sonra “Şi’r ü inşâda bâlig-ı makâm-ı üstâdî iken Dîvân-ı mürettebleri mesmû’umuz olmadı. Lâkin el’an mecmû’alarımuzda kâbil-i tertîb-i eş’ârları mevcûd olup bu gazeller yâdgâr-ı tab’-ı pîrâne ve eser-i lehce-i ârifâne-i şeyhâneleridür” (Genç, 2000: 403) sözleriyle Gavsî’nin gazellerinin olgunluğuna ve ârifâne oluşuna dikkat çeker. Tasavvuf âdâbının öğretilmesinde şiirin bir araç olması, Gavsî’de de görülür. Şiirlerinde Mevlevî usul ve erkânını gösteren Gavsî’nin ârifâne şiirleri yanında âşıkane şiirleri de bulunur.
Mehmet Altunmeral, temel kaynakları ve mecmuaları tarayarak Gavsî’nin on yedi şiirini tespit etmiştir. Bu çalışmaya göre şairin on iki gazeli (birinin kaside olması muhtemeldir), iki nazmı, bir kıt’ası, iki beyti bulunmaktadır (Altunmeral, 2019: 124-43).
Şairin biyografisi için bk. "Gavsî, Ahmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gavsi-ahmed
Eserden Örnekler
Gazel
Hüsn-i zâhir hüsn-i bâtın cümlesi yektâ imiş
Hatt-ı rü’yet aksi görmek dahi bî-hemtâ imiş
Göz diyüp gezdirdigim bâg pâresinin şu’lesi
Mihr-i Hak’dandur bu râzı bilmeyen a’mâ imiş
Tâlib ol ilm-i ledün tahsîlin it dervîş-veş
Istılâh-ı ilm-i sûret lafz-ı bî-ma’nâ imiş
Geç bu benlikden ma’ârif mülkünün sultânı ol
Mâsivâyı terk idenler târik-i dünyâ imiş
Muhlisen âmil olup hıfz-ı hatardan kendüyi
Cism evin câ-yı riyâ kılmak katı bî-câ imiş
Sa’y ile sabrı berâber eyleyüp Gavsî gibi
Zâhir ü bâtın hakîkat anlayan ankâ imiş (Altunmeral, 2019: 136)
Gazel
Cihân-ı hüsne kim ol dil-ber-i bî-dâd ayak basmış
Zemîn-i aşka dil hîç itmedin feryâd ayak basmış
İrişmiş kimse yok pâyına Kays’ın lânedür serdür
Bu vahşet-zâra çok Mecnûn-ı mâder-zâd ayak basmış
Neşât u ye’si benden özge bir kes bilmemiş bildim
Beyâbân-ı sürûra çok dil-i nâ-şâd ayak basmış
Tarîk-i aşka tûşe mey gerek dil-ber gerek bilmiş
Beyâbân-ı sürûra çok dil-i nâ-şâd ayak basmış
Nazîre kâbil olmaz rûh-vâr nazmında ey Gavsî
Ziyâret eyle şehr-i şi’re bir üstâd ayak basmış (Altunmeral, 2019: 132)
...
Âsiyâb-ı cevre gendüm geldiğim ayb eyleme
Biz de ma’nâ harmanından sıçramış bir dâneyiz (Altunmeral, 2019: 141).
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1985). İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay.
Altunmeral, Mehmet (2019). “Gavsî Ahmed Dede ve Şiirleri”. Bartın Üniv. İslami İlimler Fakültesi Dergisi 6(12): 124-43.
Çapan, Pervin (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.
Genç, İlhan (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye, İnceleme-Metin. Ankara: AKM Yay.
İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM. Yay.
Osmanzade Hüseyin Vassâf (2015). Sefîne-i Evliyâ. (hzl.. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz). C.5. İstanbul: Kitabevi Yay.
Saraç, M.A. Yekta (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: TÜBA Yay.
Ünver, İsmail (1994). “Galata Mevlevihanesi Şeyhleri”. Osmanlı Araştırmaları, 14(14):195-219.
Yılmaz, Kâşif (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.
Yılmaz, Necdet (2001). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf Sûfîler, Devlet ve Ulemâ. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
2 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
3 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
4 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
5 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
7 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
8 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
10 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |