DÎVÂN (GAVSÎ, AHMED)
şiirler
Gavsî, Ahmed (d. ?/? - ö. 1109-09/1697-98)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mevlevi şeyhlerinden Gavsî Ahmed’in kaynaklarda adı geçen eseri. Mahlası, Avnî olarak da kaydedilen şairin (Ünver, 1994: 215) divanı olduğu Hüseyin Ayvansarayî, Hüseyin Vassaf (Vassaf, 2015: 181) ve Bursalı Mehmed Tahir (Saraç, 2016 : 146) tarafından dile getirilir. Sâlim, Safâyî, Esrar Dede, İsmail Beliğ’in tezkirelerinde hakkında bilgiler verilen şairin, divanı şu an elde değildir.

Safâyî, “Şi’r ü inşâsı gâyet latîf bir vücûd-ı şerîf idi. Nice na’t-ı şerîfleri ve lisân-ı tasavvufda nice eş’ârı ve zebân-ı mecâz üzre gazelleri ve bunun emsâli nice âsârı vardır ki her biri bir revnak-ı mecmû’a-i ma’ârif ve ser-levha-i dîbâce-i letâ’if-nâme-i zarâyifdir” (İnce, 2005: 523-4) diyerek şiir ve nesrinin güzelliğine dikkati çeker. Esrar Dede, Neşâtî’nin ayak bassun/mış redifli gazeline nazire yazan Gavsî’nin şiir ve inşada müsellem olmasını, Arzî ve Neşâtî’nin himmetine bağladıktan sonra “Şi’r ü inşâda bâlig-ı makâm-ı üstâdî iken Dîvân-ı mürettebleri mesmû’umuz olmadı. Lâkin el’an mecmû’alarımuzda kâbil-i tertîb-i eş’ârları mevcûd olup bu gazeller yâdgâr-ı tab’-ı pîrâne ve eser-i lehce-i ârifâne-i şeyhâneleridür” (Genç, 2000: 403) sözleriyle Gavsî’nin gazellerinin olgunluğuna ve ârifâne oluşuna dikkat çeker. Tasavvuf âdâbının öğretilmesinde şiirin bir araç olması, Gavsî’de de görülür. Şiirlerinde Mevlevî usul ve erkânını gösteren Gavsî’nin ârifâne şiirleri yanında âşıkane şiirleri de bulunur.

Mehmet Altunmeral, temel kaynakları ve mecmuaları tarayarak Gavsî’nin on yedi şiirini tespit etmiştir. Bu çalışmaya göre şairin on iki gazeli (birinin kaside olması muhtemeldir), iki nazmı, bir kıt’ası, iki beyti bulunmaktadır (Altunmeral, 2019: 124-43).

Şairin biyografisi için bk. "Gavsî, Ahmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gavsi-ahmed

Eserden Örnekler


Gazel

Hüsn-i zâhir hüsn-i bâtın cümlesi yektâ imiş
Hatt-ı rü’yet aksi görmek dahi bî-hemtâ imiş

Göz diyüp gezdirdigim bâg pâresinin şu’lesi
Mihr-i Hak’dandur bu râzı bilmeyen a’mâ imiş

Tâlib ol ilm-i ledün tahsîlin it dervîş-veş
Istılâh-ı ilm-i sûret lafz-ı bî-ma’nâ imiş

Geç bu benlikden ma’ârif mülkünün sultânı ol
Mâsivâyı terk idenler târik-i dünyâ imiş

Muhlisen âmil olup hıfz-ı hatardan kendüyi
Cism evin câ-yı riyâ kılmak katı bî-câ imiş

Sa’y ile sabrı berâber eyleyüp Gavsî gibi
Zâhir ü bâtın hakîkat anlayan ankâ imiş (Altunmeral, 2019: 136)


Gazel

Cihân-ı hüsne kim ol dil-ber-i bî-dâd ayak basmış
Zemîn-i aşka dil hîç itmedin feryâd ayak basmış

İrişmiş kimse yok pâyına Kays’ın lânedür serdür
Bu vahşet-zâra çok Mecnûn-ı mâder-zâd ayak basmış

Neşât u ye’si benden özge bir kes bilmemiş bildim
Beyâbân-ı sürûra çok dil-i nâ-şâd ayak basmış

Tarîk-i aşka tûşe mey gerek dil-ber gerek bilmiş
Beyâbân-ı sürûra çok dil-i nâ-şâd ayak basmış

Nazîre kâbil olmaz rûh-vâr nazmında ey Gavsî
Ziyâret eyle şehr-i şi’re bir üstâd ayak basmış (Altunmeral, 2019: 132)

...

Âsiyâb-ı cevre gendüm geldiğim ayb eyleme
Biz de ma’nâ harmanından sıçramış bir dâneyiz (Altunmeral, 2019: 141).

Kaynakça


Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1985). İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay.

Altunmeral, Mehmet (2019). “Gavsî Ahmed Dede ve Şiirleri”. Bartın Üniv. İslami İlimler Fakültesi Dergisi 6(12): 124-43.

Çapan, Pervin (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Genç, İlhan (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye, İnceleme-Metin. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM. Yay.

Osmanzade Hüseyin Vassâf (2015). Sefîne-i Evliyâ. (hzl.. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz). C.5. İstanbul: Kitabevi Yay.

Saraç, M.A. Yekta (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: TÜBA Yay.

Ünver, İsmail (1994). “Galata Mevlevihanesi Şeyhleri”. Osmanlı Araştırmaları, 14(14):195-219.

Yılmaz, Kâşif (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Yılmaz, Necdet (2001). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf Sûfîler, Devlet ve Ulemâ. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.

Atıf Bilgileri


Sona, İbrahim. "DÎVÂN (GAVSÎ, AHMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-gavsi-ahmed. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
2 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
5 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
7 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle