17. yüzyılda Kudüs ve Lefkoşa Mevlevîhânelerinin postnişînliğinde bulunmuş Dânişî Ali Dede’nin şiirlerini ihtivâ eden eseridir. 3 mesnevî, 28 kaside, 10 terkib-bend, 17 müseddes/tesdis, 8 muhammes/tahmis, 1 murabba, 387 gazel, 58 rubâʿî, 8 kıt‘a, 8 tarih kıt‘ası ve 10 matla olmak üzere dîvânda toplam 538 manzum parça bulunmaktadır. İki ana bölümden oluşan dîvânın ilk bölümü iki rubâî, ikinci bölümü ise bir matla ve bir rubâî ile başlamaktadır. Geleneksel dîvân tertibine göre tertîb edilmiş dîvânın en geniş kısmı gazellerin yer aldığı ikinci bölümdür. Esrâr Dede’nin de “mükemmel” olarak vasıflandırdığı na’tların, düvâz-dehlerin, terkîb-bend, müseddes ve muhammeslerin yer aldığı birinci kısımda Hz. Mevlânâ vasfında yazılmış kasidelerin yanı sıra “Nâdirî” mahlasıyla şiirler de yazmış olan Rumeli kazaskeri Ganîzâde Nâdirî’ye rubâî vezninde yazılmış bir kaside; Şeyhülislâm Yahyâ Efendi’ye yazılmış bir kasîde-peççe ve Özi Beylerbeyi İskender Paşa’ya yazılmış bir mersiye de dikkat çekmektedir. Dîvânda yer alan şiirlerden hareketle Dânişî Ali Dede’nin poetik duruşuna, şiire ve şâire bakışına dair bilgilere erişmekle birlikte şarap tüketimi, tütün kullanımı, mehtap seyri, bayram âdetleri gibi toplum hayatından bazı kesitlerle ilgili malzemeyle karşılaşmak da mümkün olmaktadır. 17. yüzyıl Osmanlı’sındaki ekonomik durumun, tımar sistemi ve bürokrasinin işleyişinin de konu edildiği dîvânın bilinen tek nüshası British Library’de Or. 7089 yer numarasıyla kayıtlıdır. Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Bölümü’nde 853-M[ükerrer] yer numarasıyla kayıtlı olan ve Dânişî Ali Dede’ye ait çok sayıda şiiri içerisinde barındıran bir mecmua da dîvânın en önemli kaynaklarından biridir. Eser Muhammed İkbâl Güler tarafından neşredilmiştir (2023).

Şair hakkında bk. “Dâniş/Dânişî, Ali Dede”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/danisi-ali-dede.