DÎVÂN (ÂMÂ GARÎBÎ)
şiirler
Âmâ Garîbî, Yusuf Garîbî Efendi (d. 1755-56/1169 - ö. 1816-17/1232)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Âmâ Garîbî’nin yazmış olduğu şiirleri ihtiva eden eser. Garîbî’nin (ö. 1232/1816-17) bilinen tek eseri olma özelliğini taşıyan mürettep hâldeki Dîvân’ında 288 gazel, 1 terkib-i bent, 4 terci-i bend, 3 muhammes ve 2 kıta olmak üzere toplam 298 adet manzume mevcuttur. Garîbî Dîvânı’ndaki manzumelerin büyük çoğunluğu (288 adet) gazellerden oluşmaktadır. Klasik edebiyat geleneğine uygun tanzim edilen bu gazeller içinde münacat ve naat türünde olanlar olduğu gibi; şekil itibarıyla musammat, mutavvel ve redd-i matla gibi çeşitli formlara sahip olanları da bulunmaktadır. Garîbî, bu gazellerde divan şiirinin mazmunlarını ve ifade şekillerini başarıyla kullanmıştır. Şair; 1 terkib-i bend, 4 terci-i bend ve 3 muhammes olmak üzere musammat türünde sekiz manzume kaleme almıştır. Tahmislerden biri hariç bu musammatlarda âşıkane duygular terennüm edilmiştir. Dîvân’daki iki kıta da tarih düşürülmek için yazılmıştır. Bunlardan ilki Esed Bey adında birinin izdivacına diğeri ise Sultan Abdülhamid'in şehzadesinin düğünü vesilesiyle tanzim edilmiştir.

Garîbî Dîvânı üzerinde Bağdad Valisi Müşir Gözlüklü Reşid Paşa’nın oğlu Rüşdî Bey tarafından tab ettirilen matbu nüshası ile Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü nu. 3459’da kayıtlı olan tek yazma nüshası üzerinden tenkitli metni esas alan iki adet yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (Tok 1995; Tosun 2007).

Şairin biyografisi için bk. “Âmâ Garîbî, Yusuf Garîbî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ama-garibi-yusuf-garibi-efendi

Eserden Örnekler


Gazel

Gonçeler hüsnin görüp çâk-i girîbân oldı hep

Andelîbân-ı çemen aşkınla nâlân oldı hep


Her müjem bir göz açup nezzâre-i ruhsârına

Âkıbet derdinle ey bî-rahm giryân oldı hep


Gamze tîgiyle gözün cellâdı halkı kırmadan

Dâmen-i deşt-i muhabbet sevdigim kan oldı hep


Hasret-i rûyınla çeşmim ol kadar kan dökdi kim

Vâdî-i aşkın ser-â-ser taşı mercân oldı hep


Medd-i âhım sünbül oldı sînede zülfin görüp

Tohm-ı gam şevk-ı hatınla dilde reyhân oldı hep


Düşmüş etrâf-ı arak-çîne perîşân kâkülin

El-amân ey bî-vefâ ʻâlem perîşân oldı hep


Kaʻbe-i ruhsâra yüz dutmuş gelür hâl ü hatın

Kâfir-i hüsnün meger zâlim Müselmân oldı hep


Nâzenînim rûz u şeb ceyş-i hayâlin giçmeden

Gördügin maʻmûreler hâtırda vîrân oldı hep


Yâd-ı eyyâm-ı visâlinle Garîbî haste-dil

Târ u pûd-ı câme-hâbı sûz-ı hicrân oldı hep (Tosun 2007: 61-62).

Kaynakça


Tok, Vedat Ali (1995). Garîbî Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Tosun, Erhan (2007). Erbilli Âmâ Yusuf Garîbî Efendi Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


KAPLAN, Yunus. "DÎVÂN (ÂMÂ GARÎBÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-ama-garibi. [Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
2 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
3 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
8 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
9 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
10 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle