- Yazar Biyografisi (TEİS)
Alî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Fatih Sona
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:31/10/2021
DÎVÂN (ALÎ)
şiirlerAlî (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
14. yüzyılın sonlarında ve 15. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı düşünülen Alî’nin eseri. Dîvân'ın harekeli olan tek nüshası Ankara Milli Kütüphane'de Yz FB 222 numaradadır. Dîvân'ın yayımlanmış metninde 3 kaside, 7’si Farsça olmak üzere 209 gazel, 3 murabba, 1 nazm, 30 tuyug, 1 müfred bulunmaktadır. Eserde o dönemdeki padişah veya devlet büyüklerine sunulmuş bir kaside mevcut değildir. Gazeller çoğunlukla âşıkanedir, ancak daha az sayıda olmakla birlikte bu şiirlerin bir kısmı rindanedir. Şiirlerin dilinde Eski Anadolu Türkçesi özellikleri görülmektedir. Şairin özellikle cinas sanatından sıkça yararlandığı dikkati çekmektedir.
Alî Dîvân'ı, tek nüshasındaki şiirlere şairin Eğridirli Hâcı Kemâl’in Câmi’ü’n-Nezâ'ir’indeki gazelleri, Kocatürk (1963)’teki tuyugları ve Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 5879 numaralı Mecmû'a-i Eş’âr’daki tuyugları (Top 2017) ve gazelleri de eklenerek önce yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış (Sona 2005), daha sonra bu tez yayımlanmıştır (Sona 2020).
Şairin biyografisi için bk. “Alî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-divan-sairi
Eserden Örnekler
Gazel
Aceb iy şâh-ı şengül sen kimünsin
Şehin-şehler sana kul sen kimünsin
Mey-i ışkunla âlem mest ü hayrân
Soraram iy lebi mül sen kimünsin
Gulâm olmış saçuna nâfe-i Çîn
Mu'anber zülf-i sünbül sen kimünsin
Cihânda her gülün bir bülbüli var
İ yüzi tâze-ter gül sen kimünsin
Dil ü cândan Alî iy şâh-ı hûbân
Kulundur kemterîn ol sen kimünsin
Gazel
İy cemâlün nev-bahâr u gülşenüm
Kâmetün serv ü çınâr u sûsenüm
İy şeb-i zülfünde vâlih gönlüme
Meş'al-i hüsnün çirâğ-ı rûşenüm
İtlerünle âstânun yastanup
Kanı devlet kapun ola meskenüm
Ben gamunla ağlayam güle adû
Dostlık böyle m'olur hey düşmenüm
Eşkümi ger mâye kılsa tan mı şevk
Çeşmüm oldı câm u sîne külhanum
Sen dili tûtî şeker-lebden ırak
Murg-ı câna san kafesdür bu tenüm
Bülbülündür bu Alî inletme zâr
İy cemâli nev-bahâr u gülşenüm (Sona 2020: 100, 129-30)
Kaynakça
Alî. Dîvân. Millî Kütüphane. Nu. Yz. F.B. 222.
Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C. I. İstanbul.
Ertek Morkoç, Yasemin (2003). Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-Nezâir’i. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
İpekten, Haluk, G. Kut, M. İsen, H. Ayan, T. Karabey (2017). Sehî Bey, Heşt-Bihişt. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-191370/sehi-beg-hest-bihist.html [Erişim tarihi: 30.10.2021]
Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Divan Şiiri Antolojisi, Başlangıçtan Sonuna Kadar Türk Edebiyatının Divan Şiiri Tarzında Yazılmış En Güzel Şiirleri. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi, Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
Mecmû'a-i Eş'âr. Süleymaniye Kütüphanesi. Yazma Bağışlar. Nu. 5879.
Sona, Fatih (2005). Ali ve Divanı (14.-15. yy.). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Sona, Fatih (2011). “Divan Edebiyatının İlk Dönem Şâirlerinden Olan Alî ve Divanı”. Journal of Turkish Studies, Festschrift in Honor of Walter G. Andrews, (35): III/145-161.
Sona, Fatih (2020). Alî ve Divanı. İstanbul: Kitabevi Yay.
Top, Yılmaz (2017). “Tuyuğlarla Tertip Edilen Bir Oyun: Aklından Bir Tuyuğ Tut!”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, TAED, (60): 33-68.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
| 2 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
| 3 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
| 4 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
| 5 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
| 6 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 7 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 9 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
| 10 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |