DÎVÂN (ADNÎ, RECEB DEDE)
şiirler
Adnî, Receb Dede (d. ?/? - ö. 1100/1689)

ISBN: 978-9944-237-87-1


“Adnî” mahlasını kullanan Mevlevi şeyhi Receb Dede’nin şiirlerini ihtiva eden eseridir.  Mürettep olan divanda 38 kaside (2’si Farsça), 1 terkib-i bend, 4 tahmis (3’ü Farsça) ve 313 gazel (1’i Farsça) yer almaktadır.

Adnî'nin kasidelerinden 2’si tevhid, 13’ü na‘t, 1’i Hz. Ali’ye methiye, 1’i Hasan Hüseyn’e mersiye, 7’si Hz. Mevlânâ’ya, 1’i Şems-i Tebrîzî’ye, 1’i Mesnevî’ye, 2’si Abdülhalim Efendi’ye, 2’si Seyyid Muhammed Efendi’ye, 1’i Seyyid Abdülbâkî Efendi’ye, 1’i Muhammed İzzetî’ye, 2’si Abdülhalim Efendi’nin oğluna medhiyedir. 1’i kalemiyye, 1’i Şarâbnâme, 1’i Sâkînâme' dir. Şair Mevlânâ, Şems-i Tebrîzî ve Mesnevî’ye dair yazdığı methiyelerine “na’t” başlığını vermiştir. Ayrıca Şarâbnâme ve Sâkînâme başlığını taşıyan manzumelerini de klasik Türk edebiyatındaki yaygın yazılıştan farklı olarak kaside nazım şekli ile kaleme almıştır.

Adnî, kasidelerinin memduhlarını hep Mevlevi muhitinden seçmiştir. Devrinin devlet adamlarına şiir yazmamıştır. Bu durum onun devlet kapısından müstağni ancak Mevlevilik içerisinde ikbal düşüncesi olduğu şeklinde değerlendirilmektedir. Dîvân’ın tek terkîb-i bendi ise dört halifenin övgüsü hakkındadır. Farsça olan üç tahmis İranlı şâir Hâfız’ın (ö. 792/1390?) üç gazeline, Türkçe olanı ise Şeyhülislâm Yahya’nın (ö. 1053/1644) gazeline yapılmıştır. 

Adnî Divanı’nda 313 gazel vardır. Her harfe en az bir gazel söylemiştir. 17. yüzyılın genel bir özelliği olarak gazelleri kısadır. Genellikle 5 beyit söylemeyi tercih etmiştir. Toplam 277 gazeli 5 beyitlidir. Bu durum Sebk-i Hindî üslûbun etkisiyle, 17. yüzyılda şairlerin az ve öz söyleme anlayışının bir gereği şeklinde değerlendirilebilir. Adnî'nin edebî kişiliğinin teşekkülünde Mevlânâ ve Mevlevilik önemli bir yer tutar. Diğer taraftan Sebk-i Hindî’nin etkisi onun şiirlerinin konusunda da kendini gösterir. 

Adnî Dîvânı, Zehra Göre tarafından doktora tezi olarak hazırlanmıştır (2004).

Şairin biyografisi için bk. “Adnî, Receb Dede”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/adni-receb-dede

Eserden Örnekler


Gazel

Nemüz kaldı fenâ bezminde bir peymâneden gayrı

Kanı bir cây-ı râhat gûşe-i meyhâneden gayrı


Temâşâ eyle ey dil cem‘-i germâ-germî-i şem‘üñ

Vücûdın mahva kâbil var mıdur pervâneden gayrı


Yine bâzâr-ı dehrüñ hûşyârıdur çeken havfı

Bulınmaz şıhne-i bî-bâk olur mestâneden gayrı


Degüldür ‘akl işi zencîr-i zülf-i yâre bağlanmak

Tutuşmaz kimse bend-i kâküle dîvâneden gayrı


Hevâ-yı turre-i dildâr ucından ‘Adniyâ hergiz

Kanı bir sînesin sad-pâre kılmış şâneden gayrı (Göre 2004: 454)



Kaynakça


Göre, Zehra (2004). Adnî Receb Dede, Hayatı ve Eserleri. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


GÖRE, ZEHRA. "DÎVÂN (ADNÎ, RECEB DEDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-adni-receb-dede. [Erişim Tarihi: 07 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 NAHL-İ TECELLÎ (ADNÎ, RECEB DEDE) Adnî, Receb Dede Prof. Dr. ZEHRA GÖRE
Görüntüle
2 ŞERH-İ KASÂ'İD-İ URFÎ (ADNÎ, RECEB DEDE) Adnî, Receb Dede Prof. Dr. ZEHRA GÖRE
Görüntüle
3 PEND-İ ADNÎ (ADNÎ, RECEB DEDE) Adnî, Receb Dede Prof. Dr. ZEHRA GÖRE
Görüntüle
4 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
5 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
6 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
7 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
8 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
9 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle