Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan melodram türünde tiyatro eseri. 1884’te basılmış, üç perdeden oluşan piyeste Çerkes soylularının gelenekleri, yaşayışları ve onurlarına önem verişleri acıklı bir aşk hikayesi ekseninde anlatılır.

Arslangöz’le nişanlı olan Samurkaş Bey’in savaşta korkudan baygınlık geçirdiği söylentileri etrafa yayılır. Hatta bu söylenti köy kızlarının ağzında Samurkaş’ı küçümseyici bir şarkı olarak da dolanmaktadır. Bunun üzerine cephede korkaklık eden biriyle evlenmeyi geleneklerine uygun bulmayan Arslangöz, Samurkaş ile evlenmeyi reddeder. Samurkaş, herkese ölümden korkan biri olmadığını ispat etmek için kendi silahıyla intihar eder. Samurkaş’ın intiharından sonra Arslangöz de kendi kendini cezalandırmak için bir tüccara kendini esir olarak sattırır. Böylece hayatını feda eden Samurkaş için kendisi de özgürlüğünü feda etmiş olacaktır.

Ahmet Hamdi Tanpınar, piyes için yazarın Kafkasya hikâyelerine ve yazılarına bağlı olduğunu söyler. İnci Enginün’ün piyesi mahallî örf kategorisinde değerlendirip Niyazı Akı’nda piyes üzerindeki Corneille etkisinden bahsettiğini belirtir. Ayrıca Enginün, savaşta bayılan kahraman motifinin Türk edebiyatında yeni bir motif olduğuna işaret eder. İnci Enginün, yazarın Kafkas adlı romanının ön sözünden hareketle bu bölgelere annesinden dolayı bir yakınlık hissettiğini ve yazarın buralarla ilgili bir tiyatro oyunu yazacağını söylemiş olmasına rağmen Kafkaslarla ilgili tek oyununun Çerkes Özdenler olduğuna dikkat çeker. Maksut Yiğitbaş piyesteki Samurkaş adının, yazarın Kafkas romanında da geçtiğini belirtip Ahmet Mithat’ın bu ad etrafında bir kahramanlık dairesi oluşturmaya çalıştığını vurgular.

Çerkes Özdenler piyesi Çerkeslerin bağımsızlık duygularını harekete geçirici bulunduğu için oynanması yasaklanır. Piyes, 1884’te sahnelendiği Gedikpaşa Tiyatrosu’nun yıkımına neden olmasıyla Türk tiyatro tarihinde ayırt edici bir husus edinir.

Ahmet Mithat Efendi’nin biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efendi