16. yüzyıl kadın şairlerinden Hubbî’nin, kaynaklarda 3000 beyitten fazla olduğu söylenen Cemşîd ü Hurşîd konulu çift kahramanlı aşk mesnevisi. Âşık Çelebi, Hasan Çelebi ve Gelibolulu Âlî, tezkirelerinde bu esere ait birkaç beyit nakletmektedirler (Owens 1971: 185-186; Sungurhan 2017: 288-289; İsen 1994: 302). Bununla birlikte, tezkirelerin Amasyalı Hubbî Hatun’a nisbet ettikleri Cemşîd u Hurşîd mesnevisinin, Ahmedî (ö. 1410'dan sonra)’ye ait olabileceği görüşü de Kâtib Çelebi (1941: 594) tarafından kaydedilir (Aksoy 1993: 343). Bu metnin Cem Sultan'a ait olabileceğine dair de iddialar vardır. Cemşîd u Hurşîd’in tespit edilebilen tek nüshası, Estonya’daki Tartu Üniversitesi Kütüphanesi’nde Oriental Manuscripts-Otto Friedrich von Richter’s Collection bölümünde Mscr 105’de kayıtlı bulunmaktadır (Kaçar ve Özden 2000: 491). Araştırmacıların vermiş olduğu bilgiye göre “Eser, her yıl Tartu Üniversitesi Müzesi’nin düzenlediği el yazmaları sergisinde Otto Friedrich von Richter’in koleksiyonunda ziyaretçilere gösterilmekte ve Cem Sultan’ın Cemşîd u Hurşîd’i olarak sergilenmektedir.” (Kaçar ve Özden 2000: 500). Bununla birlikte Meşâirü-'ş-Şu'arâ'da Hubbî Hatun'un Cemşîd u Hurşîd adlı eserinden örnek olarak verilen beyitlerin tümünün söz konusu nüshada da bulunması bu eserin Cem Sultan'a ait olmadığını ispatlamaktadır. Mücahit Kaçar ve Sevda Özden (2020: 491-514)'in bu tespitleriyle söz konusu nüshanın Hubbî Hatun'un kayıp Cemşîd u Hurşîd mesnevisinin nüshası olduğu anlaşılmıştır. Yapılan çalışmada Hubbî’nin mesnevisinden, Cemşîd u Hurşîd olarak değil, mesnevide ve tezkirelerde anılan ismiyle yani Hurşîd u Cemşîd olarak bahsedilmiş; Hubbî’nin eserinde mesnevisinin ismini nasıl zikrettiğine yer verilmiştir: “Eser kılup anı âlemde câvîd / Komış nâmın anun Hurşîd u Cemşîd” (Kaçar ve Özden 2000: 492).

207 varaktan oluşan nüshanın her bir sayfasında 10 satır yer almakta ayrıca 33 adet minyatür de bulunmaktadır. Harekeli nesihle kaleme alınan nüshadaki bütün başlıklar Farsça olup kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Ayrıca nüshanın tüm sayfaları yaldızlı cetveller ile çevrelenmiştir. Eser, toplamda 3545 beyit ihtiva etmektedir (Kaçar ve Özden 2000: 500). Selmân-ı Sâvecî’nin mesnevisinin tercümesi olduğu belirtilen eserin nüshasının sonunda Hubbî tarafından hangi tarihte yazıldığına dâir bir tarih beyti eklenmiştir. Buna göre eserin yazılış tarihi, 960/1552-53 yılına denk gelmektedir (Kaçar ve Özden 2000: 511).

Eser üzerine Mücahit Kaçar ve Sevda Özden'in bir tanıtım yazıları vardır (2000). 

Şairin biyografisi için bk. “Hubbî, Ayşe Hubbâ Hanım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hubbi-ayse-hubba-hanim