16. yüzyıl şairlerinden Hüseyin b.Ahmed-i Sîrozî’nin dinî, ahlakî ve tasavvufi mesnevisidir. Klasik mesnevi tertibine uygun düzenlenen eser, konu bakımından Muhammediye tarzına da benzerlik göstermektedir. Câmi’ü’n-Nesâyih’in önemli bir özelliği de Yasin Suresi’nin manzum tefsiri olmasıdır (Yurttaş 2020: 44) Eserde mesnevi nazım biçimi yanında özellikle nasihat bölümlerinde kaside ve kıt’a nazım şekilleri de kullanılmıştır. Mesnevide çoğunlukla mefâ’îlün mefâ’îlün fa’ûlün ve fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün aruz kalıpları hakim olmakla birlikte eserde kullanılan diğer nazım şekillerinde mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün ve fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün gibi farklı vezin kalıplarına da rastlanılmaktadır. Câmi’ü’n-Nesâyih’te klasik mesnevi tertibine uyulmakla birlikte sebeb-i te’lif kısmının Yasin Suresi’nin iniş sebebi ile birlikte verilmesi yönüyle bir farklılık görülmektedir.

Türk edebiyatının en hacimli ve önemli nasihat-nâmelerinden biri olan Câmi’ü’n-Nesâyih’te hamdele, tevhid ve münacattan sonra dört halife, Hz. Âişe ile ehl-i beytin faziletleri ve nasihatlerden sonra Yasin Suresi’nin nüzul sebebi işlenmiştir. Sebeb-i nüzul’den sonra eserde asıl konu olan Yasin Suresi’nin tefsirine geçilmiştir. Bu tefsir içinde yeri geldikçe “fasl” başlığı altında peygamberlere, mezhep imamlarına, meşhur mutasavvıflara (Behlül-i Dânâ, Bişr-i Hâfî, Şeyh Şiblî vb.), tasavvuf, fıkıh, kelam ve akaitle ilgili konulara (şeyh-i kâmil, ahvâl-i mürid, hamele-i arş, büyük melekler kıyamet alametleri, sırat köprüsü, cennet, cehennem vb.), bazı kavimler hakkında bilgilere ve bunlarla ilgili ahlaki hikâyelere yer verilmiştir. Bunların yanı sıra eserde Hz.Muhammed’in miracının anlatıldığı bir mi’raciye ve Hz. Muhammed’in doğumundan ölüme kadar geçen olayların anlatıldığı bir mevlid kısmı da bulunmaktadır.

Câmi’ü’n-Nesâyih’in bilinen beş yazma nüshası vardır. Bursalı Mehmet Tahir, bu beş nüshadan farklı olarak Selanik’te bir nüshasını gördüğünü söylese de bu nüshanın varlığı tespit edilememiştir (Yurttaş 2020: 51). Eser üzerine Muhammet Nurullah Yurttaş bir doktora çalışması yapmıştır (2020).

Şairin biyografisi için bk. Hüseynî, Hüseyin Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huseyni-huseyin-efendi.