CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î)
hakîmlerin geleceğe dair tahminlerine yer veren bir çeşit falname
Ahmed-i Dâ'î (d. ? - ö. 824/1421?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nasîrüddîn-i Tûsî’nin Câmasb-nâme adlı kehanetlere dayalı manzumesinin Türkçeye yapılmış ilk tercümesi. Eserin tespit edilebilen eksik bir nüshası şairin Miftâhü'l-Cenne'si, diğer eksik nüshası ise Sîrâcü'l-Kulûb'u içinde yer almaktadır. Bir başka nüshası da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Seminer Ktp. 4028 numarada bulunmaktadır.

Tûsî’nin 30 beyitlik metnini Ahmed-i Dâ’î 73 beyit hâlinde mesnevi nazım şekliyle tercüme etmiştir. Metin, şair tarafından Tûsî'nin manzumesi ile aynı vezinde aruzun "fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl" kalıbıyla yazılmıştır. Şiirde aruz bakımından birçok kusur mevcuttur.

Câmasb-nâme, hakîmlerin bir takım öngörüleri ile başlar. Buna göre 780/1378-79 yılında Horasan ülkesinde fitne kopacak, Buhara'da kargaşa görülecektir. Altı yüz bin kişilik bir ordu gelecek ve vücudunda noksanı olan bir komutan İran'ı tamamen alacaktır. 787 yılının Rebiyülevvel (Nisan-Mayıs 1385) ayında da bir sıkıntı söz konusu olacaktır. Frenk askeri gelecek Arap'ta fitne ve cenk başlayacaktır. Metnin bir kısmındaysa şair yedi iklimin hâlini anlatacağını söyleyerek bunlardan bahsetmekte, gezegenlerin hareketlerine göre ortaya çıkacak şeyleri sıralamaktadır. Eserin 44. beytinden itibaren hikmet sahibi bir kişi olarak Dânyâl peygamberin oğlu Câmas/Câmasb'ın geleceğe dair tahminlerinden bahsedilmektedir. Mesela Hz. Muhammed'in soyundan gelen birinin devrinde adaletin hâkim olacağı, 800/1397-98 yılında Mehdî'nin geleceği bunlardan bazılarıdır. Dâ'î,  metni Türkçeye tercüme ettiğini ve başka sözden harcına katmadığını belirterek mesnevisini sonlandırmaktadır.

Câmasb-nâme'nin tıpkıbasımı İsmail Hikmet Ertaylan tarafından yapılmıştır (1952). Kazım Köktekin ise manzumenin metnini dil incelemesi de yaparak makale hâlinde neşretmiştir (1999).

Şairin biyografisi için bk. "Ahmed-i Dâ'î". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai 

Eserden Örnekler


Câmasb-nâme'den

Velî dinle Câmâs özi ne didi

Kim ol devr içinde n’olur bil didi


N’olaydı dimişdür o hikmet eri

Ben ol devr içinde olaydum diri


Mu’allak hevâ üzre zenbîlile

Nitekim turur şem’ ü kandîlile


Nazârâ kılaydum yidi iklime

Göreydüm ne hâlet olursa kime


Ola devr çün devr-i peygamberî

Çü mîzân evine vara müşterî


Cihân ola hurrem çü huld-ı na’îm

Çü fazl u inâyet kıla ol rahîm


Resûlün soyından çıka bir kişi

Ola adl ü dâdile ihsân işi


Ola pâk aslı eyü sîreti

Sa’âdetle kâmil yigin devleti


Mülûk ü selâtîn katında anun

Koya yüz yire hazretinde anun


Ola ahdi tâze özi nevcüvân

Kıla adl birle cihânı_ebedân


Cihân adl ü dâdile âbâd ola

Gide gussalar halk dilşâd ola


Koyun kurdıla yüriye su içe

Toganıla keklik berâber uça


Çü târîh-i hicret sekiz yüz ola

Yakındur zamâne ki mehdî gele (Köktekin 1999: 35-36)

Kaynakça


Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâ'î Hayatı ve Eserleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.

Köktekin, Kâzım (1999). “Ahmed-i Dâi’nin Câmasbnâme Tercümesi ve Dili”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (13): 27-48.

Atıf Bilgileri


Çakır, Müjgân. "CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/camasb-name-ahmed-i-da-i. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
2 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
3 ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ'î Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin
Görüntüle
4 VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Emine Yeniterzi
Görüntüle
5 UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ’î Araş. Gör. Uğur Altundaş
Görüntüle
6 ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
9 MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
10 TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
12 TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
13 TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
14 MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
15 DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu
Görüntüle
16 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
17 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
18 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
19 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
20 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
21 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
22 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
23 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
25 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle