- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Dâ'î - Madde Yazarı: Prof. Dr. Müjgân Çakır
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Falname
- Yayın Tarihi:16/05/2022
CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î)
hakîmlerin geleceğe dair tahminlerine yer veren bir çeşit falnameAhmed-i Dâ'î (d. ? - ö. 824/1421?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nasîrüddîn-i Tûsî’nin Câmasb-nâme adlı kehanetlere dayalı manzumesinin Türkçeye yapılmış ilk tercümesi. Eserin tespit edilebilen eksik bir nüshası şairin Miftâhü'l-Cenne'si, diğer eksik nüshası ise Sîrâcü'l-Kulûb'u içinde yer almaktadır. Bir başka nüshası da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Seminer Ktp. 4028 numarada bulunmaktadır.
Tûsî’nin 30 beyitlik metnini Ahmed-i Dâ’î 73 beyit hâlinde mesnevi nazım şekliyle tercüme etmiştir. Metin, şair tarafından Tûsî'nin manzumesi ile aynı vezinde aruzun "fe’ûlün fe’ûlün fe’ûlün fe’ûl" kalıbıyla yazılmıştır. Şiirde aruz bakımından birçok kusur mevcuttur.
Câmasb-nâme, hakîmlerin bir takım öngörüleri ile başlar. Buna göre 780/1378-79 yılında Horasan ülkesinde fitne kopacak, Buhara'da kargaşa görülecektir. Altı yüz bin kişilik bir ordu gelecek ve vücudunda noksanı olan bir komutan İran'ı tamamen alacaktır. 787 yılının Rebiyülevvel (Nisan-Mayıs 1385) ayında da bir sıkıntı söz konusu olacaktır. Frenk askeri gelecek Arap'ta fitne ve cenk başlayacaktır. Metnin bir kısmındaysa şair yedi iklimin hâlini anlatacağını söyleyerek bunlardan bahsetmekte, gezegenlerin hareketlerine göre ortaya çıkacak şeyleri sıralamaktadır. Eserin 44. beytinden itibaren hikmet sahibi bir kişi olarak Dânyâl peygamberin oğlu Câmas/Câmasb'ın geleceğe dair tahminlerinden bahsedilmektedir. Mesela Hz. Muhammed'in soyundan gelen birinin devrinde adaletin hâkim olacağı, 800/1397-98 yılında Mehdî'nin geleceği bunlardan bazılarıdır. Dâ'î, metni Türkçeye tercüme ettiğini ve başka sözden harcına katmadığını belirterek mesnevisini sonlandırmaktadır.
Câmasb-nâme'nin tıpkıbasımı İsmail Hikmet Ertaylan tarafından yapılmıştır (1952). Kazım Köktekin ise manzumenin metnini dil incelemesi de yaparak makale hâlinde neşretmiştir (1999).
Şairin biyografisi için bk. "Ahmed-i Dâ'î". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai
Eserden Örnekler
Câmasb-nâme'den
Velî dinle Câmâs özi ne didi
Kim ol devr içinde n’olur bil didi
N’olaydı dimişdür o hikmet eri
Ben ol devr içinde olaydum diri
Mu’allak hevâ üzre zenbîlile
Nitekim turur şem’ ü kandîlile
Nazârâ kılaydum yidi iklime
Göreydüm ne hâlet olursa kime
Ola devr çün devr-i peygamberî
Çü mîzân evine vara müşterî
Cihân ola hurrem çü huld-ı na’îm
Çü fazl u inâyet kıla ol rahîm
Resûlün soyından çıka bir kişi
Ola adl ü dâdile ihsân işi
Ola pâk aslı eyü sîreti
Sa’âdetle kâmil yigin devleti
Mülûk ü selâtîn katında anun
Koya yüz yire hazretinde anun
Ola ahdi tâze özi nevcüvân
Kıla adl birle cihânı_ebedân
Cihân adl ü dâdile âbâd ola
Gide gussalar halk dilşâd ola
Koyun kurdıla yüriye su içe
Toganıla keklik berâber uça
Çü târîh-i hicret sekiz yüz ola
Yakındur zamâne ki mehdî gele (Köktekin 1999: 35-36)
Kaynakça
Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâ'î Hayatı ve Eserleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
Köktekin, Kâzım (1999). “Ahmed-i Dâi’nin Câmasbnâme Tercümesi ve Dili”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (13): 27-48.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin |
Görüntüle | ||
4 | VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Emine Yeniterzi |
Görüntüle | ||
5 | UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ’î | Araş. Gör. Uğur Altundaş |
Görüntüle | ||
6 | ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) | Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
9 | MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
13 | TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
14 | MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |