BURSA ŞEHR-ENGÎZİ (HİSÂLÎ)
şehrengîz
Hisâlî, Hisâlî Çelebi (d. ?/? - ö. 1028/1618)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hisâlî'nin Bursa için kaleme aldığı şehrengizi. Aruzun fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün vezniyle yazılmış eserin son kısmı eksik olup metin bu hâliyle 223 beyittir. Metinde geçen Emir Sultan, Ulu Cami, Kaplıca ve Çamlıca tasvirlerinden Şehr-engîz'in Bursa için yazıldığı anlaşılmaktadır. 

Eserin 1-32. beyitleri arasında giriş mahiyetinde bir münacat bölümü, 33-51. beyitler arasında bahar tasviri ve zamaneden şikâyet, 52-83. beyitlerinde sebeb-i telif, 84-89. beyitlerinde âgâz-ı Sühan, 90-125. beyitlerinde şehir tasviri, 126-144. beyitlerinde kaplıca tasviri, 145-155. beyitlerinde şehrin güzellerinin genel övgüsü yer almaktadır. 156. beyitten itibaren güzellerin birer birer vasfına geçilmiştir; burada kendilerine ayrılan beyit sayıları muhtelif olmak üzere 24 güzel yer almaktadır, isimleri: ‘Ömer Şâh, Hasan Şâh, Dervîş Şâh, Karakaş-zâde Abdullah, Akkuzı, Acem oğlı Mehemmed, Sîm-keş Mehemmed Şâh, Benlü Alî, Haffâf-zâde Muslî Şâh, Sim-keş Ahmed Şâh, Yaşıl Melek, Topuklı-zâde İbrâhîm, Rüstem Begoğlu, Mumcı-zâde, Kuyumcı Mahmûd, Takyacı Kerîm Şâh, Nakkâş Emîr Hidâyet, Boyacı-zâde, Müşgci-zâde, Arab-zâde Zerger Mehemmed, Çeşmeci-zâde Pîr Ahmed, Takyacı Mahmûd, Sarrâc-zâde Abdullah, Dürr-i Yektâ’dır.

Mısır Milli Kütüphanesi Timuriye Şi’r Bölümünde kayıtlı 1298 numaralı yazmanın 186b-193b varakları arasında yer alan Hisâlî’nin Bursa Şehr-engîzi, ilk defa Fatih Tığlı tarafından, “Türk Edebiyatında Şehrengizler” başlıklı doktora tezinde tanıtılmış ve tam metni yayımlanmıştır (Tığlı 2020: 122).

Şairin biyografisi için bk. “Hisâlî, Hisâlî Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hisali-hisali-celebi 

Eserden Örnekler


I

Ta’rîf-i Şehr

Dinle ey merd-i âkil ü dânâ

Pâk-tab’ u güzîde-i zurefâ


Nâgehân ol Hudâ-yı ‘azze vü cell

Çekdi etrâf-ı âleme cedvel


Dest-i kudretle itdi kevn-i mekân

Eyledi rû-yı âlemi handân


Ba’dezân bir mühendis-i devrân

Hey’etinden bu resme virdi nişân


Eyleyüp bir ‘aceb binâ bünyâd

Bu güzel şehri eylemiş âbâd


Nâm-ı şehr-i Burusa’dur anun

Evvel-i tahtı âl-i Osmânun (Tığlı 2020: 340)


II

Ta’rîf ale’l-icmâl

Ol şehir gûyîyâ ki sahn-ı cinân

Toptolu içi hûri vü gılmân


Kankı birin cenâbuna diyeyin

Bilmezin kankısını medh ideyin


Cümlesi bî-nazîr ü zîbâdur

Her biri birbiriden a’lâdur (Tığlı 2020: 347)


III

Der-medh-i Rüstem Beg-zâde

Biri Rüstem Beg oglı ol hûn-kâr

Olsa lâyık kamusına serdâr


Hûblarda sipâhî dilberdür

Başka sancak çeker dilâverdür (Tığlı 2020: 352)

Kaynakça


Avcı, İsmail. “Gül-deste-i Şuʽarâ Adlı Şiir Mecmuası ve Mecmuaya Göre Bursa Şairleri”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 19 (35): 587-619.

Donuk, Suat (2016). Türk Edebiyatında Vefeyâtnâme ve İsmail Belîğ’in Güldeste-i Riyâz-ı İrfân’ı. Ankara: Gece Kitaplığı.

Kayabaşı, Bekir (1997). Kâf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’ârı.  Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Tığlı, Fatih (2020). Türk Edebiyatında Şehrengizler.  Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Arslan, Ömer. "BURSA ŞEHR-ENGÎZİ (HİSÂLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bursa-sehr-engizi-hisali. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
2 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
4 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
5 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
6 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
8 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
10 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle