Erzurumlu İbrahim Edhem Pertev Paşa’nın eseri. Diyaloglardan oluşan bu eser, Tanzimat devrinde batılı anlamdaki mizahın ilk örneği kabul edilmektedir. Genel olarak sade bir dil kullanılmıştır. Pertev’in bu makalesi, Şinâsî’nin Tasvîr-i Efkâr’da yayımlanan (26 Nisan 1864) “İstanbul Sokaklarının Tenvîr ve Tathîri Hakkındadır” isimli yazısına karşılık olarak kaleme alınmıştır.

Köpekleri koruma amacıyla kaleme alınan Av’ave-nâme’nin kahramanları “Hakîm” adlı bir filozof ve “Kıtmîr” adlı bir sokak köpeğidir. Eser, bu kahramanlar arasında geçen karşılıklı konuşmalardan oluşmaktadır. Av’ave-nâme, Hakîm’in ayağını sürüyerek yürüyen bir köpeği görmesi ve ona acıması ile başlar. Devamında geçen diyaloglarda, kahramanların ağzından insanlığa, filozoflara, gazetelere, gazetecilere, Şinâsî’ye ve devlet yöneticilerine dair birtakım eleştirilerde bulunulur. Kıtmîr’e göre dünyaya seçilmiş olarak gelen insanoğlu cahillik ve gafletle hayvandan daha aşağı düşmüş ve zalim olmuş, devrin büyükleri de kendi âlemlerini düşünür hâle gelmiştir. Hakîm’e göre de gazeteler ve gazeteciler tutarsızdır. Eserde, Kıtmîr’in sözleri Hakîm tarafından yatıştırılır ve birlikte bir arzuhâl kaleme alırlar. Burada İstanbul sokaklarında kirliliğe sebep olanların köpekler değil insanlar olduğu, birçok problemi bulunan İstanbul’da köpek meselesinin çok gerilerde kalacağı belirtilir. Köpeklerin zararlı oldukları iddialarına cevap verildikten sonra onların insanları koruyucu niteliklerine değinilir. Nihayetinde köpekleri yok etmek yerine onları ıslah edip düzene sokma düşüncesi savunulur. Bu köpeklerin hayvansever ailelerin yanına verilmesi, onların eğitilmesi ve farklı şekillerde çoğalmalarına engel olunması önerilerinde bulunulur. Pertev’in, Şinâsî’nin makalesine tariz olarak yazdığı bu yazısında, aslında ondan çok da farklı fikirler öne sürmediği nihai olarak ikisinin zıt fikirlerde olmadığı belirtilmektedir. 

Av’ave-nâme 1866 yılında Mecmû’a-i Fünûn’da (IV: 229-240) yayımlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Pertev, İbrahim Edhem Pertev Paşa, Erzurumlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/pertev-ibrahim-edhem-pertev-pasa