- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rûmî, Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:30/03/2022
AŞK-NÂME (RÛMÎ)
şiirlerRûmî, Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi (d. 1384-1389 ?/786-791 ? - ö. 1459-1465 ?/864-869 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Rûmî'nin şiirlerinin bulunduğu belirtilen eseri. Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi olarak da anılan şair hakkında bilgi veren kaynaklardan sadece Osmanlı Müellifleri'nde eserin adı zikredilmiş ama eser hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 111).
Şairin 16. kuşaktan torunu olan Berin Taşan: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 1359 numarada bulunan "Merzifonî Abdurrahîm Nizâmeddîn Sarı Danişmend-zâde" adlı, baştan 31 varağın eksik olduğu 124 varaklık el yazmasının varlığından bahseder. Eserin kapağında "Abdurrahîm Merzifonî" yazılı olmasına rağmen kapaktan sonra ilk ve son sayfalarda "Manzûme-i Abdurrahîm Karahisarî" yazıldığını; yine ilk sayfalarda kitabın telif tarihi olarak H. 865 / M1460-1461'in kaydedildiğini aktarır. Bu tarihin Abdurrahîm Karahisarî'nin Vahdetnâme'sinin yazılış tarihi olduğunu vurguladıktan sonra söz konusu tarihte Abdurrahîm Rûmî'nin ölmüş olduğunu kaydeder. Bu bilgilere göre 1359 numarada kayıtlı el yazmasının Abdurrahîm Karahisarî'nin Vahdetnâme'si olduğunu söyler. Hüseyin Hasçelik'e ait Abdurrahîm Karahisarî'nin Vahdetnâmesi başlıklı lisans bitirme tezinde İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde Vahdetnâme'nin 9 nüshasının mevcut olduğunu 1 tanesinin de Türkçe yazmalar bölümünde 1359 numarada bulunduğunu kaydeder. Abdurrahîm Karahisarî'nin Rûmî ile aynı çağda yaşamış mutasavvıf bir şair olması sebebiyle şiirlerinin karıştırıldığını belirtir. Abdurrahîm Rûmî ve Aşk-nâme adına fiş düzenlendiğine göre, bu kitabın kitaplıkta mevcut olup, yanlışlıkla başka bir şaire ait kitapla birlikte ciltlenmiş olabileceğini söyler (2008: 123).
Berin Taşan, Rûmî'nin Aşknâme, İrşâdü'l-enâm ve Dîvânçe-i İlâhiyat adlı eserlerinin 1428-1458 yılları arasında yazılmış olabileceğini belirtir. Ailesinden kendisine Aşk-nâme adlı eserden alınmış bir gazelin aktarıldığını söyler. Aşk-nâme'nin 1428-1458 yılları arasında yazılmış olabileceğini söylemesine rağmen ailesinden kendisine bu eserden alınmış olarak aktarılan gazelin altındaki tarih H. 824/M. 1421'dir (2008: 123, 111).
Eser hakkında bilgi veren bir diğer araştırmacı da Nihat Azamat'tır. Şairin İrşâdü’l-enâm, Vesâyâ, Dîvançe-i İlâhiyyât ve Işk-nâme adlı eserlerinin olduğunu ve bunlardan sadece Işk-nâme’sinin (İ.Ü. Ktp.TY, nr. 1359) günümüze kadar geldiğini söyler (1988: 293). Eser hakkında birer makale kaleme alan Fazıl Agiş (1998: 250-251) ve Ömer Özgül (2019: 8) söz konusu bilginin doğru olmadığını ve yazmanın Abdurrahîm Karahisarî'nin Vahdetnâme'si olduğunu belirtir. Eserin tespit edilmiş bir nüshası bulunmamaktadır.
Şairin biyografisi için bk. “Rûmî, Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rumi-sari-danismendzade-seyh-abdurrahim
Eserden Örnekler
Gazel
Yine deryâ gibi cûş etti 'aşkın
Başımı aşk ile hoş etti 'aşkın
Kadeh sundı elimi içtim ânı
Delirdim beni sarhoş etti 'aşkın
Gehî 'aklım götürdi verdi idrâk
Gehî bî-'akıl bî-hûş etti 'aşkın
Giderdi levh-i dilden nakş-ı gayrı
Muhabbet-nâme menkûş etti 'aşkın
Bu dünyânın yuvasında öterken
Uçurup bir 'acîb kuş etti 'aşkın
Sürüp Abdurrahîm'i himmetiyle
İletti mürşide tûş etti 'aşkın (Taşan 2008: 111)
Kaynakça
Agiş, Fazıl (1998). “Abdürrahim-i Rûmî ve Abdürrahim-i Karahisarî’nin Işk-nâme’leri”. Türk Dili 555: 249-252.
Azamat, Nihat (1988). “Abdürrahîm-i Rûmî”. İslâm Ansiklopedisi. C. I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 293
Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmânlı Müellifleri. C. I. İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
Özgül, Ömer (2019). "Merzifonlu Abdürrahîm-i Rûmî ve Işknâme Adlı Eserin Ona Aidiyeti". Edebali İslamiyat Dergisi 3 (6): 1-15.
Taşan, Berin (1975, 2008). Merzifonlu Şeyh Abdürrahim Rûmî. İzmir: Uşşak Matbaası.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | İRŞÂDÜ'L-ENÂM (RÛMÎ) | Rûmî, Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂNÇE-İ İLÂHİYYÂT (RÛMÎ) | Rûmî, Sarı Dânişmend-zâde Şeyh Abdurrahîm Nizâmeddîn Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
3 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
5 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
6 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
12 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |