- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hakîm Süleyman Ata (Süleymân Bakırganî) - Madde Yazarı: Dr. Özlem Özdemir
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Harezm-Kıpçak
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:16/02/2022
ÂHİR ZAMAN KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA)
dini-itikadi meselelerHakîm Süleyman Ata (Süleymân Bakırganî) (d. ?/? - ö. ?/1186)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed Yesevi’nin üçüncü halifesi olan ve halk arasında Hâkim Ata lakabıyla tanınan Süleyman Bakırgan Hâkim Ata’ya ait şiirler. Takî Acab Kitabı veya Kıyāmet-nāme gibi adlarla da meşhur olan Âhir Zaman Kitabı’nın elde bulunan en eski el yazması H. 1166 (M. 1752/53) tarihinde istinsah edilmiştir (Sever 2017: 18, Tekcan 2006: 22). İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki Ahmed Yesevi’nin Dîvān-ı Hikmet’inin 88b-92b varakları arasında başlıksız bir manzume olarak yer alan eserin nüshası ise Ahmed Yesevi’ye nispet edilir. Bu eser, kütüphanede İÜ TY 1260 arşiv numarasıyla kayıtlıdır (Tekcan 2006: 22).
Arap harfleriyle Türkçe yazılan eser, 12’li hece vezniyle kaleme alınan 49 dörtlükten oluşur. Ahmed Yesevi’ye nispet edilen İstanbul Üniversitesi nüshasında ise 53 dörtlük vardır (Tekcan 2006: 23-31).
Âhir Zaman Kitabı, adından da anlaşılacağı üzere kıyamet kopmadan önce meydana gelecek çeşitli belirtileri konu edinmiştir. Kıyametten az önce meydana çıkan Deccal’in faaliyetleri, Dabbetü’l Arz’ın ortaya çıkışı, Mehdi’nin zuhuru gibi konular eserde İslami geleneğe uygun olarak işlenmiştir (Tekcan 2006: 23-31, Sever 2017: 320-332).
Âhir Zaman Kitabı ilk olarak 1847, ikinci defa da 1860 yılında Kazan’da basılmıştır (Tekcan 2006: 22). Türkiye’de ise ilk kez Münevver Tekcan tarafından 1907 Kazan baskısı ile İstanbul Üniversitesi nüshası karşılaştırmalı olarak 2006 yılında yayımlanmıştır (2006: 23-31). Abdurrahman Güzel, Âhir Zaman Kitabı’nı Süleyman Hâkim Ata’nın Bakırgan Kitabı Üzerine Bir İnceleme başlıklı çalışmasında günümüz Türkiye Türkçesine aktararak vermiştir (2007: 340-347). Mustafa Sever ise eserin hem çeviri yazısını hem de günümüz Türkçesine aktarılan metnini yayımlamıştır (2017: 320-332).
Şairin biyografisi için bk. “Abdî, Sarı Abdullah Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakim-ata-suleyman-bakirgan
Eserden Örnekler
Ahir Zemân Muhemmesi
Yirni nitak yaratdı irse kökni hemân
Aynı nitak yaratdı irse künni hemân
Enbiyâ mursellerni aytsam temâm
Andın artuk takı ‘aceb dengleri var
Zamâne ahîr bolsa neler bolgay
Dünyâga türlük türlük belâ tolgay
Âlimler çagır içip zinâ kılgay
Andın artuk takı aceb dengleri var
Seyyidzâde âlimler çagır içgey
Helâl kuyup harâm işge harîs bolgay
Hak Teâlâ belâ kapugın tamam açkay
Andın artuk takı aceb dengleri var
Bahîller harâm birle harîs bolgay
Köp hatunlar irlerine harâm bolgay
İslâm bilmez bedbahtlar şâdmân bolgay
Andın artuk takı aceb dengleri var
Zamâne ahirî bolsa âlimler azgay
Mü’minlerning oglı kızı yesir bolgay
Kâfirler uftanmay men men tigey
Andın artuk takı aceb dengleri var
Deccâl melûn çıkuban Rûmga vargay
Mehdî çıkdı diyü Deccâlga haber bolgay
Seksan ming cühûd perî cem bolgay
Andın artuk takı ‘aceb dagları var
Deccâl mel’ûn Horasanga sefer kılgay
İslâm bilmez bedbahtlar şâdmân bolgay
Mehdî barup Bagdad taba uruş kılgay
Andın artuk tekı aceb dengleri var” (Sever 2017: 320)
Kaynakça
Güzel, Abdurrahman (2007). Süleyman Hâkim Ata’nın Bakırgan Kitabı Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Öncü Kitap.
Sever, Mustafa (2017). Ahmed Yesevî’nin III. Halifesi Hakîm Süleymân Ata-Hikmetler ve Kıssalar. Ankara: Hoca Ahmed Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yay.
Tekcan, Münevver (2006). “Hakîm Ata’nın Ahir Zaman Kitabı”. Bilig 37: 21-55.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HAZRETİ MERYEM KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) | Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) | Dr. Özlem Özdemir |
Görüntüle | ||
2 | MÎRAÇ-NÂME (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) | Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) | Dr. Özlem Özdemir |
Görüntüle | ||
3 | BAKIRGAN KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) | Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) | Dr. Özlem Özdemir |
Görüntüle | ||
4 | ŞERHÜ'L-MİSBAH (MUSANNİFEK) | Musannifek, Şeyh Alî b. Muhammed b. Mes‘ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî | Araş. Gör. AHMET SAYAR |
Görüntüle |