ÂHİR ZAMAN KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA)
dini-itikadi meseleler
Hakîm Süleyman Ata (Süleymân Bakırganî) (d. ?/? - ö. ?/1186)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed Yesevi’nin üçüncü halifesi olan ve halk arasında Hâkim Ata lakabıyla tanınan Süleyman Bakırgan Hâkim Ata’ya ait şiirler. Takî Acab Kitabı veya Kıyāmet-nāme gibi adlarla da meşhur olan Âhir Zaman Kitabı’nın elde bulunan en eski el yazması H. 1166 (M. 1752/53) tarihinde istinsah edilmiştir (Sever 2017: 18, Tekcan 2006: 22). İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki Ahmed Yesevi’nin Dîvān-ı Hikmet’inin 88b-92b varakları arasında başlıksız bir manzume olarak yer alan eserin nüshası ise Ahmed Yesevi’ye nispet edilir. Bu eser, kütüphanede İÜ TY 1260 arşiv numarasıyla kayıtlıdır (Tekcan 2006: 22).

Arap harfleriyle Türkçe yazılan eser, 12’li hece vezniyle kaleme alınan 49 dörtlükten oluşur. Ahmed Yesevi’ye nispet edilen İstanbul Üniversitesi nüshasında ise 53 dörtlük vardır (Tekcan 2006: 23-31).

Âhir Zaman Kitabı, adından da anlaşılacağı üzere kıyamet kopmadan önce meydana gelecek çeşitli belirtileri konu edinmiştir. Kıyametten az önce meydana çıkan Deccal’in faaliyetleri, Dabbetü’l Arz’ın ortaya çıkışı, Mehdi’nin zuhuru gibi konular eserde İslami geleneğe uygun olarak işlenmiştir (Tekcan 2006: 23-31, Sever 2017: 320-332).

Âhir Zaman Kitabı ilk olarak 1847, ikinci defa da 1860 yılında Kazan’da basılmıştır (Tekcan 2006: 22). Türkiye’de ise ilk kez Münevver Tekcan tarafından 1907 Kazan baskısı ile İstanbul Üniversitesi nüshası karşılaştırmalı olarak 2006 yılında yayımlanmıştır (2006: 23-31). Abdurrahman Güzel, Âhir Zaman Kitabı’nı Süleyman Hâkim Ata’nın Bakırgan Kitabı Üzerine Bir İnceleme başlıklı çalışmasında günümüz Türkiye Türkçesine aktararak vermiştir (2007: 340-347). Mustafa Sever ise eserin hem çeviri yazısını hem de günümüz Türkçesine aktarılan metnini yayımlamıştır (2017: 320-332).

Şairin biyografisi için bk. “Abdî, Sarı Abdullah Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakim-ata-suleyman-bakirgan

Eserden Örnekler


Ahir Zemân Muhemmesi


Yirni nitak yaratdı irse kökni hemân

Aynı nitak yaratdı irse künni hemân

Enbiyâ mursellerni aytsam temâm

Andın artuk takı ‘aceb dengleri var


Zamâne ahîr bolsa neler bolgay

Dünyâga türlük türlük belâ tolgay

Âlimler çagır içip zinâ kılgay

Andın artuk takı aceb dengleri var


Seyyidzâde âlimler çagır içgey

Helâl kuyup harâm işge harîs bolgay

Hak Teâlâ belâ kapugın tamam açkay

Andın artuk takı aceb dengleri var


Bahîller harâm birle harîs bolgay

Köp hatunlar irlerine harâm bolgay

İslâm bilmez bedbahtlar şâdmân bolgay

Andın artuk takı aceb dengleri var


Zamâne ahirî bolsa âlimler azgay

Mü’minlerning oglı kızı yesir bolgay

Kâfirler uftanmay men men tigey

Andın artuk takı aceb dengleri var


Deccâl melûn çıkuban Rûmga vargay

Mehdî çıkdı diyü Deccâlga haber bolgay

Seksan ming cühûd perî cem bolgay

Andın artuk takı ‘aceb dagları var


Deccâl mel’ûn Horasanga sefer kılgay

İslâm bilmez bedbahtlar şâdmân bolgay

Mehdî barup Bagdad taba uruş kılgay

Andın artuk tekı aceb dengleri var” (Sever 2017: 320)

Kaynakça


Güzel, Abdurrahman (2007). Süleyman Hâkim Ata’nın Bakırgan Kitabı Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Öncü Kitap.

Sever, Mustafa (2017). Ahmed Yesevî’nin III. Halifesi Hakîm Süleymân Ata-Hikmetler ve Kıssalar. Ankara: Hoca Ahmed Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yay.

Tekcan, Münevver (2006). “Hakîm Ata’nın Ahir Zaman Kitabı”. Bilig 37: 21-55.

Atıf Bilgileri


Özdemir, Özlem. "ÂHİR ZAMAN KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahir-zaman-kitabi-hakim-suleyman-ata. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HAZRETİ MERYEM KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) Dr. Özlem Özdemir
Görüntüle
2 MÎRAÇ-NÂME (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) Dr. Özlem Özdemir
Görüntüle
3 BAKIRGAN KİTABI (HÂKİM SÜLEYMAN ATA) Hakîm Süleymân Ata (Süleymân Bakırganî) Dr. Özlem Özdemir
Görüntüle
4 ŞERHÜ'L-MİSBAH (MUSANNİFEK) Musannifek, Şeyh Alî b. Muhammed b. Mes‘ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî Araş. Gör. AHMET SAYAR
Görüntüle