AÇIKBAŞ (AHMET MİTHAT EFENDİ)
tiyatro
Ahmet Mithat Efendi (d. 1844 / ö. 28 Aralık 1912)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan tiyatro oyunu. Açıkbaş piyesi, kendisini aldatan ikinci eşiyle gençlik yarışına çıkan, babalık vazifelerini ihmal eden; kızını, eşinin telkiniyle onun âşığının babasıyla evlendirmeye kalkan Hüsnü Bey ile, eve efsuncu sıfatıyla giren ve üvey annenin bütün hilelerini açığa vuran genç âşığı konu edinir.

Hüsnü Bey, kendisinden genç bir kadınla evlenince ona genç ve güzel görünmek için Açıkbaş Hoca’dan yardım umar. Fakat kendi kızını ihtiyar bir adam olan Şehsuvar Bey ile evlendirmek ister. Bu niyetini eşi de destekler çünkü o da Şehsuvar Bey’in oğlu Numan ile aşk yaşamaktadır. Bu evliliğe Yekta karşı çıkar. Çünkü hem yaşlı biriyle evlenmek istememektedir hem de Fettan adlı bir genci sevmektedir. Hüsnü Bey’in yardım istediği hoca, aslında bir hoca olmayıp Hüsnü Bey’in kızıyla evlenmek isteyen ve Hüsnü Bey’e oyun oynayan Fettan Efendi’dir.

Piyes uzaktan uzağa Moliére’den faydalanmak isteyen bir komedidir. Eser evlilik konusunu ele alsa da batıl inançları da tenkit eder. Yaş farkına dikkat etmeden yapılan evlenmelerin yarattığı kötü neticeleri de konu edinir. Kendinden sonraki pek çok eseri etkilemiş olan piyes yazarın Rodos’taki ilk yıllarında Kırkambar’da kaleme alınır. Piyes dört perdeden meydana gelir. 

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-mithat-efnendi

Eserden Örnekler


Hüsnü Bey — (Gitmek üzere iken elini cebine sokarak) Ey mendilsiz mi gidelim? İşte beyaz mendilim yok. Hesna Hanım — A beyim daha dün akşam vermiştim. Hüsnü Bey — (Sert bir tavırla) Dün akşam vermiştin ama cebimde ütüsü bozulmuş. Buruş buruş mendili ne yapayım? Bugün yakalık da vermedin, kolluk da yine dünkü yakalığı kolluğu taktık. Bu yakında üzerime o kadar miskinlik, o kadar murdarlık çökerttin ki aynaya baktıkça kendimi gudubet görüyorum. Hesna Hanım — Ya benim bugünlerde aklım başımda mı? Hüsnü Bey — Aklına ne olmuş efendim? Hesna Hanım — Aklıma bir şey olduğu yok. Yalnız başımı yiyip bitiriyorlar.  (Enginün 1990: 55-102).

Kaynakça


Durgun, H. Harika (2015). Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Enginün, İnci (1990). Ahmet Mithat Efendi’nin Tiyatroları. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.

Enginün, İnci (2012). Ahmet Mithat Efendi ve Tiyatro. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Enginün, İnci (2020). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Karabey, Özgen (1952). Ahmet Mithat Efendi'nin Piyesleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü.

Tanpınar, Ahmet Hamdi (2014). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Uluyazman, Aydın (1956). Ahmet Mithat Efendi ve Tiyatro Eserleri. İstanbul: Türk Tiyatrosu

Atıf Bilgileri


Cengiz, Melis Sıla. "AÇIKBAŞ (AHMET MİTHAT EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/acikbas-ahmet-mithat-efendi. [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1  ACÂ'İB-İ ÂLEM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
2 AHMED METÎN VE ŞİRZÂD YÂHUD ROMAN İÇİNDE ROMAN (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
3 ALTIN ÂŞIKLARI (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Ayşe Sandıkkaya Aşır
Görüntüle
4 ANA-KIZ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
5  ARNAVUDLAR VE SOLYOTLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
6 LETAİF-İ RİVAYAT 11 / BAHTİYARLIK (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
7  BELİYYÂT-I MUDHİKE (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğretmen Münevver Eroğlu
Görüntüle
8 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 24 (BİR ACÎBE-İ SAYDİYYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
9 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 9 (BİR GERÇEK HİKÂYE) (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
10 BİR TÖVBEKÂR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. CEMİLE ŞEN
Görüntüle
11 LETAİF-İ RİVAYAT 23 / CANKURTARANLAR (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
12 CELLÂD (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
13 LETÂİF-İ RİVÂYÂT 12 (CİNLİ HAN) (AHMET MİDHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Diğer Güray Gümüş
Görüntüle
14 ÇENGÎ (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Prof. Dr. Fazıl Gökçek
Görüntüle
15 LETAİF-İ RİVAYAT 16 / ÇİFTE İNTİKAM (AHMET MİTHAT EFENDİ) Ahmet Mithat Efendi Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle