- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şingko Şeli Tutung - Madde Yazarı: Dr. Selin BAYRAK
- Eser Yazılış Tarihi:10. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Hikâye (Öykü)
- Yayın Tarihi:07/10/2021
AÇ PARS HİKÂYESİ
hikâyeŞingko Şeli Tutung (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eski Uygur Türkçesi dönemine ait Altun Yaruk Sudur adlı eserin onuncu kitabının içinde yer alan hikâye.
Altun Yaruk Sudur’un aslı Sanskritçedir. Eser, VIII. yüzyılda Sanskritçeden Çinceye, X. yüzyılda da Çinceden Şingko Şeli Tutung tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Şingko Şeli Tutung, X. yüzyılın birinci yarısında yaşadığı düşünülen Beşbalıklı ünlü bir Uygur edebiyatçısı ve Uygur dönemine ait birçok eserin çevirmenidir.
Aç Pars Hikâyesi, üç prens ve bir kaplanın hikâyesini konu edinmektedir. Hikâyeye göre yedi gün önce yavrulamış, aç ve yaralı bir kaplan vardır. Hikâye, yavrularına ve kendisine yiyecek bulamayan, hayatta kalabilmek için kendi yavrularını yemek üzere olan aç kaplan ile yavrularını kurtarmak için üç prensin en küçüğü olan Mahāsattva’nın kendisini kurban etmesini anlatmaktadır.
Altun Yaruk Sudur’un geç tarihli nüshası St. Petersburg’da ve daha erken tarihli birçok nüshası ise Berlin’dedir. St. Petersburg nüshası Malov tarafından Turfan Gezisi sırasında bulunup Rusya’ya götürülerek üzerinde çalışılmış tam nüshadır. Berlin’deki nüshalar ise Müller’den bugüne kadar pek çok çalışmada yayımlanmıştır.
Altun Yaruk Sudur üzerine birçok çalışma bulunmakla birlikte, Aç Pars Hikâyesi üzerine Zemire Gülcalı’nın müstakil bir kitap çalışması bulunmaktadır.
Eserden Örnekler
ol ödün ol aç bars kaçan bodisatavnıŋ ömgӓnintin kan akmışın körti ötrü ol kanıg yalgayu ӓtin barça yep koddı yalaŋuz kurug süŋöklӓri ök turu kaltı ançagınça bodisatav teginniŋ ulugı eçisi yer tӓprӓmişin körüp inisiŋe inçӓ tep tedi yagız yer bütürü tӓprӓyür ügüzlӓr taglar birle kalısız buluŋ yıŋak kararıp ölӓz boltı kün tӓŋri köktin tüşӓr tӓŋridӓm hua çӓçӓklӓr bulgaşu odgurak ӓrki inimizniŋ ӓt’özin titmӓk b(ӓ)lgüsi tep tedi.
“O zaman aç kaplan ne zaman Bodhisattva’nın damarından kan aktığını gördü(yse), sonra o kanı yalayıp etinin hepsini yiyip bitirdi. Yalnız kuru kemikleri arta kaldı. Bu esnada Bodhisattva prensin büyük ağabeyi yerin titrediğini görüp küçük kardeşine şöyle dedi: ‘Kara toprak bütünüyle titriyor, ırmaklar dağlarla beraber; her taraf, kararıp, soluk (ışıksız) oldu güneş tanrı; gökten düşüyor ilahî çiçekler yığın hâlinde; (bu) kesinlikle kardeşimizin vücudunu adadığının işareti(dir).” (AçB 309-321).
Kaynakça
Gülcalı, Zemire (2013). Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur’dan ‘Aç Bars’ Hikâyesi. Ankara: TDK Yay.
Şen, Serkan (2014). Eski Uygur Türkçesi Dersleri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |