ABİTAKİ SÛTRA
uydurma sûtra
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Eski Uygurca dönemine ait abitaki başlıklı uydurma sûtralardan biri.

Eski Uygurca metinler arasında Amitâbha Buddha’ya ait farklı alıntıları içeren Abitaki şeklinde başlığa sahip yazmalar vardır. Saf Ülke [Pure Land] geleneğindeki Amitâbha kültüne ait bu metinlerin Çinceden çevrildiği bilinmekle birlikte Çince yazılmış orijinal metni hakkında bir bilgi bulunmadığı gibi, ne zaman ve kim tarafından çevrildiği de bilinmemektedir (Karaayak 2021: 27-28).

Elverskog tarafından Çince Uydurma Sûtralar içerisinde değerlendirilen Eski Uygurca Abitaki Sûtra, kursiv yazılı bir metindir. Bu sûtra Eski Uygurcada, Pak-len-ši-ki atl(ï)g yürüŋ lenhwa čäčäk tergini nom ärdini olarak adlandırılmıştır. Pak-len-ši-ki, Çince Bai lian she jing’nin “Beyaz Lotus Cemiyeti Sûtrası” transkripsiyonudur (Elverskog 1997: 86).

Abitaki Sûtra’ya ait fragmanlardan 5’i Ankara’da, 5’i İstanbul’da, 16’sı Paris’te, 25’i Pekin’de ve 42’si St. Petersburg’da bulunmaktadır. Elverskog, Paris ve Pekin’de bulunan fragmanların farklı bir nüshaya ait olduğunu ifade etmiştir (Elverskog 1997: 86). Pekin’deki fragmanlar üzerine çalışmaları bulunan Geng ise, bu metinlerin Da bai lian she jing “Büyük Beyaz Lotus Cemiyeti Sûtrası” adlı kayıp bir kitaba ait olduğunu ve Yüan Hanedanlığı (1279-1368) döneminde kopyalandığını düşünmektedir (Geng 2007: 177-179).

Eski Uygurca Abitaki metinleri üzerine bugüne kadar pek çok yayın yapılmış olmakla birlikte, Tümer Karaayak (2021), “Eski Uygurca Abitaki Metinlerinin Söz Varlığı (Giriş-Metin-Aktarma-Açıklamalar-Dizin)” başlıklı çalışmasında eserin bütün fragmanları üzerine kapsamlı bir inceleme yapmıştır.

Eserden Örnekler


uçuz oŋay bolur üçün anın ütleyür men tözünlere, bo dyan sımtagsız köŋülin bışrunzunlar ögretinzünler, neŋ kim bo bir azunıg bıtadı keçürüp ken yene ökrünçlüg bolmazunlar tep, bo terir…

(Ey soylular, değersiz (ve) önemsiz olduğu için onu öğütlüyorum. (Soylular) bu meditasyonu (Skr. dhyāna) gayretli düşünceleriyle çalışsınlar öğrensinler. Hiç kimse bu hayatı faydasız geçirip sonrasında yeniden pişmanlık duygusuna sahip olmasın diyerek (söyledi)…)

Kaynakça


Elverskog, Johan (1997). Uygur Buddhist Literature, Silk Road Studies I. Turnhout: Brepols.

Geng, Shimin (2007). “A Study On The Uighur Text Abitakı (4)” Türkbilig, 14: 177-183.

Karaayak, Tümer (2021). Eski Uygurca Abitaki Metinlerinin Söz Varlığı (Giriş-Metin-Aktarma-Açıklamalar-Dizin). Ankara: TDK Yayınları.

Atıf Bilgileri


Ağca, Esin. "ABİTAKİ SÛTRA". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/abitaki-sutra-tees-1631. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA Kalım Keyşi Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER
Görüntüle
2 SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ ? Dr. kenan azılı
Görüntüle
3 NÎLAKANTHAKA SÛTRA Şingko Şeli Tutung Dr. kenan azılı
Görüntüle
4 DÎVÂN (ŞÎRÎN) Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 ALTUN YARUK Şıñko Şeli Tutuñ Prof. Dr. Ceval Kaya
Görüntüle
6 SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG Hüseyin Yıldız
Görüntüle